Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

240 £UCJA STANICZKOWA
Dziêki doskona³ej znajomoœci jêzyka Œl¹zaków, bêd¹cego konsekwencj¹
i odbiciem w³aœciwoœci etnicznych i pogranicznych ich
ziemi, Kuczok wykorzystuje, a nawet tworzy kod, na który sk³adaj¹
siê podteksty, skróty myœlowe, aluzje. Bohater – narrator tak
przedstawia ¿yciorys swego stryja:
No i w³aœnie wtedy ta wojna:
– To nas nie dotyczy, to siê przetoczy bokiem [trzeba wiedzieæ,
dlaczego wojna mia³aby omin¹æ Œl¹sk – przyp. – £.S.]
ten Wehrmacht:
– Wiem, ¿e bior¹ Œl¹zaków [trzeba wiedzieæ, dlaczego
mieliby nie wcielaæ Œl¹zaków – przyp. – £.S.]
ten werbunek:
– Das ist Misverstandnis, ich habe ein Kind, ich habe
Ausbildung! No czy on mnie nie rozumie?
te koszary: Piszê do ciebie kochanie... (...)
te koszmary:
– Dobra, ch³opcy, jak zaœ byda ryco³ po nocy, to mie lekko
sztuchnijcie, ale mie nie duœcie, pierony, zyg³ówkiem! [trzeba
wiedzieæ, sk¹d taki jêzyk w Wehrmachcie – przyp. – £.S.]
ten wymarsz:
Przecie¿ te skurwysyny maj¹ nas za miêso armatnie, swoich
by tam nie pos³ali...
(KUCZOK, 2003)
Trzy „jêzyki” s¹ równoprawne w kompetencji bohatera. Dlaczego
tak jest, wie – bez dodatkowych komentarzy – tylko wtajemniczony.
W ksi¹¿ce Nagrobek ciotki Cili Stefana Szymutki œl¹skoœæ jako
zespó³ cech, gwara otrzymuje wymiar filozoficzny – jest podmiotem,
istot¹ opisu i interpretacji. Jan Miodek w recenzji napisa³
m.in.: „Tak na Œl¹sku o Œl¹sku nikt jeszcze nie napisa³!” Przytoczone
fragmenty pozwol¹ zaobserwowaæ jak¿e odmienne ni¿ w dotychczasowej
literaturze podejœcie do gwary:
Ciotka Cila przewy¿sza Heideggera m¹droœci¹ pochodzenia
i rodzimej kultury (obawia³bym siê jednak ow¹ m¹droœæ przy-