Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

192 BEATA RUSEK
zjê œwiata, która mo¿e w ogóle zaistnieæ, a wiêc byæ przekazywana
odbiorcy, dziêki temu, ¿e oferuje siê mu nowy i st¹d tak¿e zwracaj¹cy
na siebie uwagê, sposób u¿ycia mowy” (BARTMIÑSKI, red.,
1993: 144). W³aœnie przez ten nowy sposób u¿ycia mowy palindromy
doskonale wkomponowuj¹ siê w jedn¹ z cech tego stylu: dewiacyjnoœæ
objawiaj¹c¹ siê stosowaniem œwiadomych eksperymentów
jêzykowych i stylistycznych, zamierzonych stylizacji, krzy¿owaniem
w jednej wypowiedzi kilku odmian jêzykowych i oderwaniem
od bezpoœredniego aktu komunikacji.
Ze wzglêdu na przedmiot opisu palindromy mog¹ byæ dzielone
na tematyczne grupy, np. zdania o tematyce erotycznej: A i nago
Pamela Lema pogania (MZ, 56), zwierzêcej: Tu pili literki w ³ó¿ku:
¿aba, ¿uk, ¿ó³w i kret i liliput (MZ, 84), politycznej: Nam, Rusi,
b¹ble m¹k! Lube ci, maso, sznycle jada Jelcyn z sosami, cebulk¹,
melb¹, bisurman! (B, 34), kulinarnej: Nowy wór apetytu: me muszelki
w æwikle z sumem. Utyte parówy won (MZ, 31). S¹ te¿ zdania-porady
ró¿nego typu: A gluten w pysk syp – wnet ulga (G, 82),
a tak¿e zawieraj¹ce krytykê na³ogów: „A, dawaj, omota³a miê ju¿
wóda”, wo³a konsul Lukullus: „No, ka³ owadów ¿ujê – i ma³a to
moja wada!...” 10 . Oœrodkiem tematycznym opisywanych zdañ s¹
równie¿ czêsto u¿ywane imiona, zarówno mêskie, jak i ¿eñskie 11 .
W lustrzanych zdaniach swoje miejsce znaleŸli bohaterowie utworów
literackich: Leci kat Atos. Pije tu Aramis. O trop pyta typ Portos
i ma raut. Ej, i psota – taki cel (MZ, 53); Iwo Lema gra, Gargantua
raut nagra Gargamelowi, (MZ, 70); Ma tu Jagoda gaj.
A Baba Jaga do gaju tam (MZ, 29), a tak¿e autorzy dzie³ literac-
10 Ka¿dy przedstawiany w ksi¹¿ce palindrom S. Barañczak poprzedza opisowym
wstêpem. Taki palindrom definiowany jest jako „plastyczna scenka,
obrazuj¹ca – dosadne, lecz zapewne z niewielk¹ tylko doz¹ przesady – osobist¹
degrengoladê jednostki pod wp³ywem alkoholizmu szerz¹cego siê w krêgach
dyplomatycznych” (BARAÑCZAK, 1995: 34).
11 Pojawiaj¹ce siê w palindromach imiona s¹ na tyle czêste, i¿ jeden z palindromistów,
T. MORAWSKI (2006), w swej ksi¹¿ce pozwoli³ sobie na wydzielenie
oddzielnych rozdzia³ów poœwiêconych wybranym imionom. Wiele imion
(w tym w formie zdrobnia³ej) wykorzystuje równie¿ J. Godzic. Najczêœciej pojawiaj¹cymi
siê imionami s¹: Iza, Jagoda, Kazik, Izydor, Iwona, Anna, Roman,
Monika, Adam oraz imiona zdrobnia³e: Ada, Dyzio, Ela, Zuza, Jula.