Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

120 ADRIANA £UCZKOWSKA
dzo przykry sposób, ale z wiêkszym jeszcze niesmakiem patrzy³em
na bezkrytyczne mizdrzenie siê Dustina Hoffmana
i rozpaczliw¹ minoderiê Barbry Streisand.
(£ukasz MACIEJEWSKI: Poznaj moich rodziców. „Film” 2005, nr 2, s. 81)
W przytoczonym fragmencie autor u¿y³ zarówno eufemizmów,
takich jak niesmak (zamiast obrzydzenie) oraz omówienie w bardzo
przykry sposób zamiast np. jednoznacznego okreœlenia ¿a³oœnie,
jak i dysfemizmu, m.in. przymiotnika fatalny. Warto zwróciæ uwagê,
¿e recenzent z³agodzi³ nieco swoj¹ ocenê, dodaj¹c przeczenie
nie, które czêsto umo¿liwia stworzenie eufemizmu. Jednak w tym
wypadku jest to zabieg zbyt s³aby, aby zneutralizowaæ negatywne
konotacje przytoczonego s³owa. Suma wartoœci eufemizmu i dysfemizmu
powinna daæ zero: (LEINFELLER, za: D¥BROWSKA, 1993: 62):
Dysfemizm
− x
Po³o¿enie jest bardzo z³e.
Zdanie prawdziwe
0
Po³o¿enie jest z³e.
Eufemizm
+ x
Po³o¿enie jest œrednie.
Aby zobrazowaæ podany powy¿ej przyk³ad przymiotnika fatalny,
korzystaj¹c z niniejszego schematu, mo¿na stworzyæ ilustracjê
analogiczn¹ do tej przedstawionej przez Leinfeller:
Dysfemizm Zdanie prawdziwe Eufemizm
– x 0 + x
Fatalny Z³y nienajlepszy
(...) opowiedzieæ o jednym z mroczniejszych epizodów historii
tego kraju [Salwador] – trwaj¹cej przez ca³e lata 80. wojnie
domowej. (...) Œwiat w „G³osach niewinnoœci” jest wiêc wyprany
ze swej specyfiki – dialogi u³o¿ono tak, ¿eby nie powiedzieæ
w nich nic niezrozumia³ego dla zagranicznego widza,
realia wysterylizowano z wszelkich „zaskakuj¹cych” szczegó³ów.
(Tomasz TURYN: G³osy niewinnoœci. „Film” 2005, nr 9, s. 78)