Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
190 BEATA RUSEK<br />
cia” z jêzyka gdzieœ g³êboko ukrytych, drzemi¹cych pok³adów, zweryfikowania<br />
mo¿liwych uk³adów, w jakie mo¿e wchodziæ s³owo.<br />
W konsekwencji palindromy to wyrazy sztucznie uk³adane, podporz¹dkowane<br />
symetrii, w których sens jest czynnikiem opcjonalnym,<br />
nie zawsze osi¹ganym.<br />
Palindromy – jako konstrukcje czêsto o charakterze ekspresywnym<br />
– powstaj¹ spontanicznie. Œciœle podporz¹dkowane regu³om<br />
symetrii, nie zawsze stanowi¹ jednostki spójne logicznie. Czasem<br />
jednak nieco ekscentryczna i nietypowa konstrukcja s³owna mo¿e<br />
okazaæ siê pomys³owo skonstruowanym zdaniem, zawieraj¹cym<br />
nieprawdopodobn¹, acz mo¿liw¹ treœæ, np. Te wdowy wo³g¹ jad¹,<br />
¿¹daj¹ g³owy w odwet (G, 85).<br />
Wœród palindromów wystêpuje pewna grupa zestawieñ, którym<br />
towarzysz¹ oprócz naczelnej idei symetrii – równie¿ wzglêdy eufoniczne<br />
8 : Iza ³¿e, je¿ ³owi – Iwo ³¿e, je¿ ³azi (MG, 8). Ciekawe efekty<br />
dŸwiêkowe mo¿na wydobyæ z zabiegu instrumentacji g³oskowej (aliteracji):<br />
Ada, pan Elefant na Fele napada (MZ, 7); E, fibra farbi<br />
– fe! (G, 76); Ma syn senne sny sam (G, 89); Ela, Lech chce lulu,<br />
Ulu, Lech chce lale (MZ, 43), lub – jak w innym przyk³adzie – ze<br />
skumulowania w bliskim s¹siedztwie samog³osek nosowych: Ja tu<br />
tê lubiê i wabiê, chc¹c¹ chcê i bawiê i bulê tutaj! (MZ, 19).<br />
Oprócz form wykorzystuj¹cych podobieñstwo brzmieniowe wystêpuj¹<br />
równie¿ zdania, których wymowa sprawia pewn¹ trudnoœæ.<br />
Niektóre z nich mog¹ stanowiæ doskona³e przyk³ady do æwiczenia<br />
dykcji: Dar³, a car wróg gór wraca³ rad (G, 69); Ona rada jaja jada<br />
rano (G, 77). Delimitacyjny charakter odczytywania palindromu,<br />
objawiaj¹cy siê czêsto mocnym akcentowaniem granic poszczególnych<br />
wyrazów, wynika m.in. z zestawienia w bliskim s¹siedztwie<br />
trudnych do wyartyku³owania zbitek s³ownych.<br />
Przestrzeñ, jaka wystêpuje pomiêdzy poszczególnymi wyrazami<br />
w palindromie – tym wyraŸniejsza, im mniej spójna jest ³¹czliwoœæ<br />
znaczeniowa – stanowi swego rodzaju zaproszenie dla cier-<br />
8 Wykorzystywanie dŸwiêkowego podobieñstwa g³osek jest zabiegiem czêsto<br />
stosowanym przez dzieci w konstruowaniu ró¿nego typu wyliczanek, które<br />
czasem niewiele znacz¹, za to atrakcyjnie brzmi¹.
Change language