Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

14*
Sposoby wyra¿ania uczuæ w prozie Andrzeja Sapkowskiego...
211
konceptualne, które wprawdzie znajduj¹ siê w umyœle mówi¹cego,
ale niekoniecznie uzyskuj¹ swoj¹ reprezentacjê werbaln¹” (AN-
TAS, 1996: 80) 1 . Tekst literacki – poprzez fakt zapisu oraz szczególny
kontekst nadawczo-odbiorczy – stwarza nowe mo¿liwoœci w zakresie
badañ nad wskazaniem sposobów wyra¿ania uczuæ w jêzyku:
„Mowa bez gestu wymaga specjalnych zabiegów: szczególnego
obrazowania, szczególnej metaforyzacji, a przynajmniej wiêkszego
wysi³ku percepcyjnego od odbiorcy i wiêkszego nak³adu werbalizacji
od nadawcy” (ANTAS, 1996: 92) 2 .
Analiza sposobów wyra¿ania uczuæ w jêzyku na przyk³adzie tekstu
literackiego (czyli w kontekœcie jêzyka artystycznego) stwarza
równie¿ nowe mo¿liwoœci poszukiwañ lingwistycznych w ramach
szeroko pojêtej stylistyki zajmuj¹cej siê badaniem struktury wypowiedzi
jako „ca³oœci poznawczo-pragmatyczno-semiotycznej zrelatywizowanej
do kulturowego (historyczno-spo³eczno-jêzykowego)
i psychicznego kontekstu poprzez osobê (osobowoœæ) Autora jako
podmiotu dzia³aj¹cego i stanowi¹cego centrum perspektywy poznawczo-komunikacyjnej”
(GAJDA, 1996: 251).
Owa perspektywa „poznawczo-komunikacyjna” proponowana
przez autora (dysponenta regu³, podmiot czynnoœci twórczych) 3
jest tu niezwykle istotna. Uczestnicz¹c w relacji nadawczo-odbiorczej
(tzn. interpretuj¹c i odczuwaj¹c), czytelnik (odbiorca ide-
1 Por. równie¿ NOWAKOWSKA-KEMPNA (1995: 126): „[...] mo¿na mówiæ o jêzyku
uczuæ, który wspó³tworz¹ kod werbalny oraz kilka kodów semiotycznych niewerbalnych:
mimiczny, gestykulacyjny, zachowaniowy”.
2 Por. równie¿ NOWAKOWSKA-KEMPNA (1995: 119): „Jêzykoznawcê interesuje
sposób werbalizacji i konwencjonalizacji UCZUÆ w jednostkach jêzykowych
oraz struktury tych œcie¿ek [...], a przede wszystkim rozumienie emocji w perspektywie
ekspresji cia³a”.
3 Pod pojêciami „autor” i „nadawca” (oba te terminy w niniejszym artykule
stosujê wymiennie) rozumiem – za A. OKOPIEÑ-S£AWIÑSK¥ (2001) – nadawcê
utworu, czyli dysponenta i realizatora regu³ struktury dzie³a, specyficzn¹ rolê
autora, w któr¹ wchodzi on w przebiegu procesu twórczego, wybieraj¹cego
z zewnêtrznego repertuaru mo¿liwoœci konstrukcyjnych to, co w tekœcie ma
siê znaleŸæ, odrzucaj¹cego zaœ to, czego nie powinno w nim byæ; jako instancja
nadawcza z poziomu zewn¹trztekstowego nie jest on to¿samy z istniej¹cym
w rzeczywistoœci pozajêzykowej „autorem-cz³owiekiem”.