Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Dziecko w roli autora tekstu
143
– zagadki i zadania kombinatoryjne – zagadki i ³amig³ówki s³u-
¿¹ce do rozœmieszania, jak równie¿ zagadki abstrakcyjne lub
dwuznaczne oraz zagadki przewrotne.
Dzieci w m³odszym wieku szkolnym potrafi¹ te¿ tworzyæ teksty
o funkcji regulacyjnej:
1. Przys³owia, porzekad³a – reguluj¹ dzieciêce zachowania aspo³eczne,
np.: Nie œmiej siê dziadku z cudzego wypadku, a dziadek siê
œmia³ i to samo mia³; Kto przezywa, tak siê sam nazywa; Kto oddaje
i odbiera, ten siê w piekle poniewiera, a po œmierci kijem wierci
i obierki zbiera; Kto ciekawy, niech wsadzi nos do kawy; Kto
siê gniewa, niech siê gniewa, niech przy³o¿y nos do drzewa.
2. „Ma³e umowy spo³eczne”, „zamawianie” oraz „uciszanki” – ustalaj¹
regu³y gry.
3. „Wyliczanki” typu: Entliczek, pêtliczek / czerwony stoliczek / na
kogo wypadnie / na tego bêc; Ene, due, rabe / po³kn¹³ Chiñczyk
¿abê, / a ¿aba Chiñczyka, co z tego wynika...
4. „Przeskakiwania” – teksty polegaj¹ce na pokonywaniu kolejnych
przeszkód i udawaniu, ¿e siê je pokona³o, np.: Pusta, klepka, /
na krzy¿, rzepka, / z przodu, / z ty³u, / z przodu, / chleb do
pieca, / chleb z pieca, / ko³ek, sto³ek, / i ogromna œwieca.
5. Teksty eliminuj¹ce napiêcie.
6. Teksty reguluj¹ce moment przekazywania zabawki czy te¿ pi³ki,
np. Anio³ek, fio³ek, ró¿a, bez, / konwalia, balia, zdech³y pies
(PAPUZIÑSKA, 1981: 100) 3 .
Przytoczone teksty œwiadcz¹ o twórczym podejœciu dziecka do jêzyka.
Ukazuj¹ go jako autora, który w sposób udany pos³uguje siê
jêzykiem, wykazuj¹c siê bardzo dobr¹ znajomoœci¹ tego tworzywa.
S¹ to jednak teksty wielokrotnie powtarzane, czasem odtwarzane,
zas³yszane – zaliczamy je wiêc do folkloru dzieciêcego.
Teksty w pe³ni twórcze to teksty swobodne 4 . Dziecko pisze nie
tylko to, co jest interesuj¹ce dla niego samego, ale przede wszyst-
3 Wybra³am tê klasyfikacjê folkloru dzieciêcego, bo zwraca siê w niej szczególn¹
uwagê na funkcjê spo³eczn¹ tekstów tworzonych przez dzieci. Inne klasyfikacje
tekstów folkloru dzieciêcego przytaczaj¹: SIMONIDES, 1976; CIEŒLIKOWSKI, 1985.
4 S¹ to teksty, które powstaj¹ w wyniku swobodnej wypowiedzi dzieci. Treœæ
takich utworów jest uwarunkowana prze¿yciami dziecka w jego œrodowisku