Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

136 ANNA GUZY
tekœcie (dzieci pokazywa³y elementy, które by³y przez nie opisywane,
np. tutaj mam zamek, tam jest król). Cechowa³ je niemal¿e ca³kowity
brak spójnoœci formalnej (dzieci w opisie unika³y formalnych
wyznaczników spójnoœci, takich jak natomiast, lub, lecz, co powodowa³o
brak kohezji w ich wypowiedziach), czêsto nawet spójnoœci
w³aœciwej (na podstawie poszczególnych opisów nie jesteœmy w stanie
ustaliæ zwi¹zku pomiêdzy obiektami oraz sytuacjami, np. uczeñ
mówi: na rysunku mam króla i hard rock, przy czym nie uzasadnia,
jaka jest pomiêdzy nimi zale¿noœæ).
W prezentacjach by³y odniesienia do elementów wymienionych
w tekœcie – wystêpowa³y zarówno na rysunku oraz w jego opisie
(endofory, np. taki rysunek – tutaj mam króla, chmurê i górê),
jak i poza nim (egzofory, np. uczeñ wskazuj¹c na zamek: w nim
mieszka król i dwór 10 ). Dokonywany przez uczniów wybór œrodków
koreferuj¹cych 11 prowadzi³ czêsto do nadmiernego niedookreœlenia.
Sam opis by³by niezrozumia³y bez odniesienia do konkretyzacji plastycznej
(nadmierne stosowanie form typu: jego, jej, ten, a tutaj,
tamten, taki, itp.). Zastosowanych niedookreœleñ w przypadku opisów
dzieci nie mo¿na uto¿samiaæ z chêci¹ wywo³ania efektu perspektywizacji
(TABAKOWSKA, red., 2001: 250–255).
Pamiêtaæ nale¿y, ¿e: „obraz malarski wymaga istnienia kategorii
i nie implikuje sta³ego porz¹dku czêœci sk³adowych w stworzonym
na jego podstawie opisie” (TABAKOWSKA, 2001: 43). Obrazowanie,
którego dokonali uczniowie, zwi¹zane by³o z powstaniem w ich
umyœle okreœlonych niewerbalnych reprezentacji, które nastêpnie
zosta³y przez nich przedstawione zarówno graficznie, jak i werbalnie.
System stworzonych wyobra¿eñ czêœciowo zwi¹zany by³ ze
schematyzacj¹ strukturaln¹.
Opisuj¹c obrazek, uczniowie wskazywali na liczbê obiektów, jednak
ca³kowicie pomijali istnienie ich w czasie i przestrzeni. W wiêkszoœci
przypadków zachowywali odpowiedni¹ perspektywê w opi-
10 Uczeñ narysowa³ tylko zamek, natomiast w opisie ustnym dokona³ opisu
wnêtrza i jego mieszkañców. Istniej¹ oni tylko w jego wyobraŸni, poniewa¿
elementy te nie s¹ widoczne na rysunku.
11 Odsy³aj¹cych do tego samego obiektu (por. TABAKOWSKA, 2001a: 253).