Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Nie komunikowaæ – prowokowaæ
203
sca, np. w Zabawie...: Pewien (s. 35), ¯ó³ta Kurtka (s. 36), Ferment
(s. 52); w Grze...: Redakcja (s. 12), Rynek (s. 43). Za pomoc¹ takiego
zabiegu zostaj¹ nadane indywidualnoœci wyrazom o znaczeniu
pospolitym. Sygnalizuj¹ one pewn¹ wyj¹tkowoœæ, niepowtarzalnoœæ,
s³u¿¹ wyodrêbnieniu postaci czy miejsca. Czytelnik dziêki takiemu
graficznemu wyodrêbnieniu nazw ³atwo dostrzega, ¿e zosta³y one
przez autora obdarzone zespo³em cech jednostkowych, indywidualnych
– dla wyró¿nienia z „t³a powieœciowego”. I znowu odbiorca
podejmuje grê z narratorem, tworz¹c nowe pole semantyczne zwi¹zane
z danym s³owem. Naj³atwiej to zaobserwowaæ na przyk³adzie
s³owa pewien. Tradycyjnie kojarzone jest ono ze s³owami, takimi
jak: jakiœ, ktoœ, któryœ, nieokreœlony, ktoœ z t³umu. Sugerowana tym
wyrazem nieokreœlonoœæ zostaje przekreœlona zastosowaniem wielkiej
litery. Od pocz¹tku zatem wyraz zaczyna oznaczaæ imiê (nazwisko)
bohatera, a stopniowo ³¹czy siê z szeregiem cech indywidualnych,
w które wyposa¿ona zostaje postaæ, np. poeta, outsider,
¿yj¹cy podobnie jak bohater-narrator, znajduj¹cy siê w podobnych
okolicznoœciach. Konsekwencj¹ tego chwytu literackiego jest doprowadzenie
do sytuacji, w której czytelnik, spostrzegaj¹c wyeksponowany
poprzez zapisanie wielk¹ liter¹ wyraz w tekœcie, w³¹cza
siê w grê znaczeniow¹ i otwiera nowe, stworzone przez autora pole
semantyczne, a tradycyjne skojarzenia zwi¹zane ze s³owem przestaj¹
byæ dla niego wa¿ne. Liczy siê jedynie to nowe, narzucone
systemem gry znaczenie. To w³aœnie przyk³ad swoistej interakcji,
zachodz¹cej pomiêdzy partnerami w grze, gdy prowokuje siê okreœlone
reakcje wspó³partnera i podejmuje wspó³dzia³anie pozwalaj¹ce
realizowaæ za³o¿one cele gry.
Innym sposobem uzyskania nowego znaczenia s³ów jest ³amanie
zasad pisowni ³¹cznej lub rozdzielnej poszczególnych wyrazów
w tekœcie. Taki zabieg spina jakby klamr¹ pocz¹tek i koniec Zabawy...
Na pierwszej stronie powieœci pojawia siê wyra¿enie kraj-obraz
(s. 5), a w ostatnim zdaniu – strato-sfera (s. 95). Niekonwencjonalny
sposób zapisania tych s³ów przyci¹ga uwagê odbiorcy. Czytelnik
przywyk³ traktowaæ je jako zrosty, nie poœwiêca zatem uwagi
znaczeniu poszczególnych elementów, wchodz¹cych w ich sk³ad.
Rozbicie graficzne wyrazu nadaje mu nowy sens, który mo¿e, ale