Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

76 MARIA CZEMPKA-WEWIÓRA
Równoczeœnie czêsto podkreœlana jest niemo¿noœæ zapanowania
nad wspomnieniami. To one w³adaj¹ cz³owiekiem. Zaznacza siê to
w pe³nych dramatyzmu próbach wyparcia pewnych wydarzeñ, kiedy
to niepamiêæ staje siê dobroczynnym lekarstwem. St¹d takie
wyra¿enia, jak: wyprzeæ coœ z pamiêci, wyrzuciæ coœ / kogoœ z pamiêci,
wykreœliæ kogoœ, coœ z pamiêci, coœ obci¹¿a pamiêæ oraz coœ
komuœ utkwi³o, wbi³o siê, wry³o siê, wrazi³o siê komuœ w pamiêæ
(DUBISZ, red., 2003, T. 3: 23–25), które mog¹ mieæ zdecydowanie
negatywne konotacje. Pamiêæ stanowi o czyjejœ osobowoœci i o to¿samoœci
niezale¿nie od woli podmiotu, czego przyk³adem mo¿e byæ
pe³na dramatyzmu wypowiedŸ:
Chcia³em przestaæ byæ ¯ydem. Usi³owa³em to zrobiæ po wojnie,
chwytaj¹c siê idiotycznych, dziecinnych sposobów. Potem
przesta³em. Nie potrafi³em oddzieliæ siê od pamiêci mego
dziadka i ojca. Pamiêtam jednak mojego dziadka, który
Rosjan nie znosi³ i wygadywa³ na nich w potworny sposób.
Nie mog³em tego wyrzuciæ z pamiêci, poniewa¿ kocha³em go
i ufa³em mu. (…) Ale z drugiej strony by³ mój ojczym – którego
nazywa³em ojcem – oddany idei komunistycznej.
(DICHTER, 2001: 74)
Powracaj¹ce wspomnienia staj¹ siê przekleñstwem, na które lekarstwem
mo¿e byæ zapomnienie. Wraz z dyskursem pamiêci pojawi³a
siê refleksja na temat niepamiêci, która nie jest jedynie zaprzeczeniem
tej pierwszej czy oznak¹ niewiedzy, ale okazuje siê
w równym stopniu fundamentem istnienia (UBERTOWSKA, 2005).
U¿ywaj¹c jêzyka freudowskiej koncepcji psychoanalizy, mo¿na powiedzieæ,
¿e to, co zapomniane, pozostaje w naszej podœwiadomoœci,
tworzy j¹.