Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Pamiêæ w jêzyku, „jêzyk” pamiêci – zarys problematyki
magistra vitae. St¹d pozytywne waloryzowanie „pamiêci historycznej”
i negatywne – jej braku.
75
Bardzo niepokoi mnie na przyk³ad, ¿e ci – tak zwani – postkomuniœci
g³osz¹ w Polsce (...), ¿e nie nale¿y myœleæ o przesz³oœci,
tylko o przysz³oœci. Czyli, w³aœciwie, proponuj¹ nam
stworzenie œwiata, w którym narody ¿yj¹ bez pamiêci
historycznej.
(HERLING-GRUDZIÑSKI, 1998: 11)
Pamiêæ danego narodu czy grupy spo³ecznej lub kulturowej mo¿e
jednak kszta³towaæ siê antagonistycznie wobec innego narodu
czy grupy. St¹d u pod³o¿a konfliktów miêdzynarodowych le¿¹ odmienne
pamiêci narodowe, budowane w inny sposób, uwypuklaj¹ce
pewne fakty kosztem innych. Pamiêæ zbiorowa kszta³tuje to¿samoœæ
narodow¹, na niej opiera siê dialog miêdzy nacjami lub jego
brak.
Pamiêæ serbska na przyk³ad i pamiêæ chorwacka, choæby dotyczy³y
tych samych zdarzeñ, s¹ ze sob¹ tak sk³ócone, ¿e próba
mediacji pobudza tylko konflikt.
(JEDLICKI, 2001: 115)
Pamiêæ zale¿y od okreœlonego punktu widzenia 1 i mo¿e byæ modyfikowana
ze wzglêdu na takie zmienne, jak: wiek, podmiot mówi¹cy,
dystans czasowy, obecna sytuacja mówi¹cego. „Pamiêæ jest
szalenie plastyczna” – zauwa¿a Jerzy JEDLICKI (2001: 114).
1 Termin „punkt widzenia” rozumiem zgodnie z definicj¹ Jerzego BARTMIÑ-
SKIEGO (2006: 78) jako: „czynnik podmiotowo-kulturowy, decyduj¹cy o sposobie
mówienia o przedmiocie, w tym m.in. o kategoryzacji przedmiotu, o wyborze
postawy onomazjologicznej przy tworzeniu nazwy, o wyborze cech, które s¹
o przedmiocie orzekane w konkretnych wypowiedziach i utrwalone w znaczeniu.
Przyjêty przez podmiot jakiœ punkt widzenia funkcjonuje wiêc jako zespó³ dyrektyw
kszta³tuj¹cych treœæ i strukturê treœci s³ów i ca³ych wypowiedzi, daj¹ce
te¿ podstawê do identyfikacji gatunków mowy i stylów jêzykowych”.