Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Nekrolog jako gatunek tekstu...
tunkami mowy (genrami), czyli w zale¿noœci od kontekstu tworzy
na podstawie schematów ró¿ne typy wypowiedzi. Ich rozpoznawalnoœæ
i interpretowalnoœæ uzale¿nione s¹ wiêc od wczeœniejszych doœwiadczeñ
odbiorcy, stanowi¹cych swoist¹ bazê, na podstawie której
buduje on pewne oczekiwania co do rodzaju wypowiedzi. Jeœli
wspó³czesny czytelnik otrzyma³by nekrolog Schlichtegrolla (w Polsce
typ ten realizowa³ Niemcewicz), zapewne zakwalifikowa³by go
do gatunku biogramu. Obecnie nekrolog jest tekstem silnie uschematyzowanym
– poszczególne informacje w po³¹czeniu z czarn¹
ramk¹ czy innymi wyznacznikami wizualnymi wystarcz¹, by tekst
jednoznacznie zinterpretowaæ (ich brak powoduje trudnoœci z klasyfikacj¹).
Genre odsy³a do klasy zdarzeñ komunikacyjnych, która
postrzegana jest jako zbiór cech typowych dla okreœlonej sytuacji
spo³ecznej i komunikacyjnej. Dlatego badacz osobno powinien rozwa¿aæ
model gatunku i jego tekstowe realizacje (DUSZAK, 1998:
214).
Interpretacja tekstu jako zdarzenia komunikacyjnego nie zmienia
faktu podstawowego, ¿e jest on znakiem nieostrym, przez co
przynale¿noœæ do danej kategorii staje siê spraw¹ stopnia. W rezultacie
badany egzemplarz mo¿e byæ „lepszym” lub „gorszym” reprezentantem
kategorii, do której zosta³ przypisany. Na wzorzec
prototypowy sk³adaj¹ siê najlepsze egzemplarze gatunku, decyduj¹ce
o jego to¿samoœci (WOJTAK, 2001: 41). Zaznaczyæ tu nale¿y, ¿e
zbiór cech przypisywanych modelowemu (prototypowemu) gatunkowi
ma charakter otwarty i nie stanowi wystarczalnej podstawy
do klasyfikacji. O jej ostroœci decyduje stopieñ, w jakim dany przedmiot
obci¹¿ony jest cechami, które przyjê³o siê za typowe dla danej
kategorii (DUSZAK, 1998: 34). Zgodnie z podstawowymi parametrami
tekstu jest on „o czymœ”, „po coœ”, i „w jakiœ sposób”. Od ich
dok³adnej charakterystyki zale¿y, czy komunikat zostanie poprawnie
odebrany. Elementarne cechy nekrologu wyznaczy³a Barbara
Sandig. Stworzona przez ni¹ typologia wywodzi siê z niemieckiego
krêgu jêzykoznawców, gdzie podstawê analizy stanowi³o rozpoznanie
i okreœlenie cech tekstów, sytuacji i ich wzajemnych powi¹zañ.
Na podstawie tego zbioru tworzono matryce, dziêki którym od-
53