Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

MARIA CZEMPKA-WEWIÓRA
Pamiêæ w jêzyku,
„jêzyk” pamiêci – zarys problematyki
Pamiêæ jest obecnie przedmiotem refleksji w wielu dziedzinach
wiedzy, pocz¹wszy od psychologii, poprzez historiozofiê, estetykê,
kulturê, historiê sztuki, filozofiê, literaturê (ZALESKI, 2004), a¿ po
analizê jêzykoznawcz¹, która mo¿e dotyczyæ zarówno tekstologii
i genologii, jak i procesów rozumienia oraz komunikacji (DOBRZYÑ-
SKA, 2005). Nurt badañ poœwiêconych pamiêci okreœlany jest jako
jeden z „najbardziej ekspansywnych dyskursów wspó³czesnej humanistyki”
(UBERTOWSKA, 2005: 133). Naukowe zainteresowanie
omawian¹ problematyk¹ jest jednak¿e zjawiskiem stosunkowo nowym,
bo datowanym na pocz¹tek XX wieku, chocia¿ rozkwit badañ
przypada na lata osiemdziesi¹te tego¿ stulecia (KLEIN, 2003:
42).
Refleksja nad fenomenem pamiêci sta³a siê szczególnie popularna
w krêgu badañ skupionych wokó³ narratywistycznej teorii historii,
która, œwiadoma zagro¿eñ fabularyzowania narracji historycznej,
faworyzuje kategoriê punktu widzenia autora, a z ni¹ pamiêæ, zarówno
subiektywn¹, jak i spo³eczn¹ (JUSZCZYK, 2004). Waga wspomnieñ
ujawnia siê w uznaniu prawdy „lokalnej, niestabilnej, zawis³ej
od wielu zmiennych, rozproszonych kontekstów” (UBERTOW-
SKA, 2005: 134). Uprzywilejowany zostaje tak¿e podmiot mówi¹cy,
który zajmuje centraln¹ pozycjê w historii pojmowanej jako „historia
intymna”. Takie przewartoœciowanie wi¹¿e siê z popularnoœci¹ li-