Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

206 ALEKSANDRA TOBÓR-BARANOWSKA
jak i zdro¿ony – odbiorca mo¿e przyj¹æ znaczenia implikowane
przez jedno lub drugie z tych s³ów b¹dŸ przez obydwa zarazem.
Wybór za ka¿dym razem jest uzale¿niony od stopnia spostrzegawczoœci,
wra¿liwoœci oraz kompetencji czytelniczych. Tego rodzaju gry
semantyczne nie s¹ bowiem obligatoryjne – odbiorca mo¿e wzi¹æ
w nich udzia³, lecz jeœli nie podejmie gry, nie wp³ynie to na zrozumienie
przez niego ca³oœci tekstu. Taki zabieg œwiadczy w³aœnie
o tym, ¿e mamy tu do czynienia z zabaw¹ literack¹, gr¹, wieloznacznoœci¹.
Nawet czytelnik nieuwa¿ny lub niedostatecznie przygotowany
do odbioru, który dostrze¿e tylko jedno z mo¿liwych znaczeñ,
nie traci mo¿liwoœci uczestniczenia w innych grach znaczeniowych,
napotkanych w dalszych fragmentach.
Poprzez czêœciow¹ redukcjê wyrazów autor – paradoksalnie –
osi¹ga efekt poszerzenia ich pola semantycznego. Dzieje siê tak dlatego,
¿e rezygnuj¹c z odwo³añ do jednego, okreœlonego krêgu znaczeniowego,
uruchamia (lub czêœciowo tworzy) wszystkie pola asocjacyjne,
które wi¹¿¹ siê z danym elementem jêzykowym lub mog¹
zostaæ z nim powi¹zane.
Podobny – choæ nie identyczny – efekt poszerzenia czy zmiany
pola semantycznego uzyskuje J. Anderman, wykorzystuj¹c istnienie
w jêzyku wyrazów o podobnej warstwie brzmieniowej, ale odmiennym
zakresie znaczeniowym. W tym przypadku odbiorca, czyli
partner w grze nie jest prowokowany do tworzenia nowych pól
asocjacyjnych – nie stanowi to zasadniczego celu. Najistotniejsza
czêœæ zabawy polega na precyzowaniu i dookreœlaniu zakresu znaczeniowego
s³ów, na dostrzeganiu ró¿nic semantycznych istniej¹cych
pomiêdzy wyrazami z pozoru tylko podobnymi do siebie. Œwiadome
bliskie ich zestawienie, wpisanie w kontekst, który podkreœla istniej¹ce
rozbie¿noœci w zakresie semantyki, pozwala odbiorcy dostrzec
ró¿norodnoœæ znaczeñ i konotowanych przez te wyrazy treœci.
W Zabawie... narrator-bohater znajduje siê w poci¹gu w towarzystwie
podró¿nych i podró¿ników (s. 5). Wymieniaj¹c dwa rodzaje
podró¿uj¹cych, autor wyraŸnie sugeruje, ¿e istnieje pomiêdzy nimi
zasadnicza ró¿nica. Zdaj¹c sobie sprawê z istnienia odmiennoœci
semantycznych pomiêdzy tymi okreœleniami, czytelnik prawdopodobnie
nie zetkn¹³ siê dot¹d z takim ich zestawieniem, które sk³o-