Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

158 OLIWIA ADAMEK-ANDRZEJEWSKA
‘osobnika ma³o powa¿nego, fircyka’, kojarzonego z podrywaczem
i b³aznem. Znaczenie to z czasem uleg³o os³abieniu (KOWALIKOWA,
2002: 245). Dziœ s³owo facet nale¿y do leksyki potocznej. „Norma
tzw. dialektu kulturalnego go nie akceptuje. Dlatego jego u¿ycie
sygnalizuje prze³¹czenie kodów, neutralizacjê dystansu miêdzy
partnerami interakcji [...]. Jednoczeœnie obserwujemy, ¿e coraz czêœciej
nabiera ono zdecydowanie pozytywnego zabarwienia »spo³ecznego«,
a pos³uguj¹ca siê nim p³eæ s³aba wyra¿a poprzez jej u¿ycie
pozytywny stosunek do mê¿czyzny” (KOWALIKOWA, 2002: 245).
Byæ facetem oznacza tyle, co ‘byæ prawdziwym mê¿czyzn¹’. Okazuje
siê jednak, ¿e zupe³nie inaczej funkcjonuje to s³owo wœród m³odzie¿y.
Tylko kilkoro respondentów traktuje leksem facet jako synonim
mê¿czyzny (pisali: potoczne okreœlenie mê¿czyzny; okreœlenie ka¿dego
mê¿czyzny; synonim s³owa „mê¿czyzna”). Wiêkszoœæ ankietowanych
rozumie s³owo facet jako nazwê mê¿czyzny przeciêtnego,
niewyró¿niaj¹cego siê z t³umu, co wnioskowaæ mo¿na na podstawie
wi¹zanych z leksemem facet okreœleñ: normalny, zwyk³y, zwyczajny,
przeciêtny, niewyró¿niaj¹cy siê, typowy. U¿ywanie wyrazu
facet w jêzyku kolokwialnym zdeterminowa³o znaczenie. Leksem
ten jest wartoœciowany przez uczniów raczej pejoratywnie. W ¿adnej
z odpowiedzi nie pojawi³ siê facet jako mê¿czyzna realizuj¹cy
typowo mêskie zachowania, wrêcz przeciwnie – jest to ktoœ niezaradny,
raczej s³aby: przeciêtny mê¿czyzna, s³aby, mazgaj, uprzejmy,
mi³y, odarty z godnoœci mê¿czyzna, zwyk³y mê¿czyzna, uznawany
przez kobiety jako totalny antyidea³. S³owniki wspó³czesnej polszczyzny
nie sygnalizuj¹ takich konotacji.
Wœród okreœleñ s³owa facet pojawiaj¹ siê równie¿ takie, które s¹
antonimami znaczenia wyrazu macho, co byæ mo¿e wynika ze sformu³owania
w ankiecie pytania (podaj ró¿nice miêdzy znaczeniem
wyrazów „macho” i „facet”). Ankietowani pisali, ¿e facet jest w sta-
³ym zwi¹zku, dba o kobietê, jest s³aby, nie uwa¿a siê za lepszego,
uczuciowy, w przeciwieñstwie do macho, który zmienia kobiety jak
rêkawiczki, przebiera w dziewczynach, jest twardy, nieczu³y i zapatrzony
w siebie. W najzabawniejszym przyk³adzie potwierdzaj¹cym
przeciwstawne rozumienie leksemów macho jest uto¿samio-