Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

204 ALEKSANDRA TOBÓR-BARANOWSKA
nie musi byæ sum¹ znaczeñ poszczególnych s³ów sk³adowych. Krajobraz
– w tradycyjnym znaczeniu – jest synonimem s³owa pejza¿.
W powieœci jego semantyka zostaje zmieniona – byæ mo¿e ma oznaczaæ
„obraz kraju”, indywidualny, istniej¹cy w œwiadomoœci bohatera-narratora,
odbierany przezeñ i przekazywany odbiorcy, mo¿e
te¿ byæ rozumiany jako pewien obszar poddany obserwacji, tym
bardziej ¿e poprzedzony s³owem „makieta” (obiekt odzwierciedlaj¹cy
rzeczywistoœæ, sztucznie stworzony dla u³atwienia obserwacji
i analizy). Mo¿na równie¿ przyj¹æ znaczenie szerokie – obraz
kraju, narodu, spo³eczeñstwa, przyrody, gospodarki, stosunków miêdzynarodowych
itp.
W zakoñczeniu Zabawy... zastosowano identyczny zabieg: na
ostatniej stronie narrator pozostawia za sob¹ strato-sferê miasta.
Konwencjonalne znaczenie wyrazu wi¹¿e siê w œwiadomoœci odbiorcy
z pojêciem geograficznym. Poprzez rozdzielenie dwóch czêœci
wyrazu (³ac. stratum ‘pos³anie’, gr. sphaira ‘kula’) autor tworzy
neosemantyzm. Wyraz przestaje okreœlaæ jedn¹ z warstw atmosfery,
a uzyskuje nowe znaczenie: sfera straceñ, sfera zatracenia.
Jest to – na dodatek – strato-sfera miasta, co wydaje siê logiczn¹
konsekwencj¹ kreowanego w powieœci obrazu miasta: molocha,
giganta, poch³aniaj¹cego swe ofiary, skazuj¹cego je na stracenie.
Rzeczywistoœæ powieœciowa odbija siê w jêzyku powieœciowym
i odwrotnie.
Gry semantyczne
Innym przyk³adem stosowanych w powieœciach J. Andermana
gier s¹ gry semantyczne, oparte na neologizmach powsta³ych
w wyniku czêœciowej redukcji wyrazów. Powieœciowy œwiat autora,
konsekwentnie budowany poprzez jêzyk, sw¹ oryginalnoœæ opiera
na niekonwencjonalnym spojrzeniu na rzeczywistoϾ. Odzwierciedlenie
takiego ogl¹du œwiata wymaga zastosowania nietypowych
form jêzykowych, czego efektem jest nagromadzenie neologizmów,