13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

faringalizaciis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />

da evg. JeiraniSvilis naSromebSi udiuris Sesaxeb aseve warmodgenilia<br />

xuTi faringalizebuli xmovani (aˤ, eˤ, iˤ, oˤ, uˤ). v. gukasiani niJis dialeqtSi<br />

maT rigs umatebs ˆˤ-s (gukasiani 1963: 80). faringalizebul<br />

xmovnebs udiur masalaSi a. harisi (harisi 2002), v. Sulce (Sulce<br />

1982) da sxva mkvlevrebic aGniSnaven.<br />

garkvevas moiTxovs TviT faringalizaciisa da faringalizebuli<br />

xmovnebis raobis sakiTxi. faringalizaciiis mizezTa Sesaxeb samecniero<br />

literaturaSi gansxvavebuli mosazrebebi gamoiTqva. evg. JeiraniSvilma<br />

ruTuluris, waxurisa da udiuris faringalizebulebis sakiTxs miuZGvna<br />

specialuri werili, sadac rentgenografiul monacemTa safuZvelze<br />

miiCnia, rom am enebSi faringalizacia xmovnis Tvisebaa da ara<br />

Tanxmovnisa. mkvlevari waxursa da ruTulurSi eqvs faringalizebul<br />

xmovans gamoKofs (aˤ, eˤ, iˤ, oˤ, uˤ, ˆˤ), xolo udiurSi, rogorc zemoT<br />

aGiniSna, _ xuTs (aˤ, eˤ, iˤ, oˤ, uˤ) (JeiraniSvili 1959: 339-359). b. Ta-<br />

libovi waxurSi mxolod oTx `glotalizebuls~ (resp. faringalizebuls)<br />

imowmebs (aˤ, iˤ, oˤ, uˤ) (Talibovi 1967: 592). didourSi, hinuxursa<br />

da xvarSiuli enis inxoKvarul dialeqtSi evg. bokarevi faringalizebuli<br />

xmovnebis arsebobas aGniSnavs (bokarevi 1959: 112; bokarevi<br />

1967: 422), Tumca d. imnaiSvili am mosazrebas ar eTanxmeba. mkvlevari<br />

didoursa (G, x, ƒ, K) da xvarSiuli enis inxoKvarul dialeqtSi (g,<br />

q, k, h) faringalizebul Tanxmovnebs imowmebs (imnaiSvili 1963). evg.<br />

bokarevis azrs el. lomTaZec ar iziarebs. mkvlevris azriT, xvarSiuli<br />

enis inxoKvarul dialeqtSi faringaluri („, h») da `qvemofaringaluri~<br />

(ƒ», K», G») Tanxmovnebi mogvepoveba (lomTaZe 1998: 25). n. trubeckoi<br />

xmovanTa faringalizaciis mizezs `emfatikurad darbilebul~ Tanxmovnebs<br />

miawers (trubeckoi 1931). am mosazrebas al. mahometovi iziarebs<br />

da darguuli enis kubaCur dialeqtsa da Tabasaranul enaSi faringalizebuli<br />

Tanxmovnebis arsebobas aGniSnavs (mahometovi 1963; mahometovi<br />

1965). saKuradGeboa, rom Tabasaranul enaSi al. mahometovi<br />

faringalizebul TanxmovnebTan erTad faringalizebul xmovnebzec miu-<br />

TiTebs. specialistis azriT, faringalizacia Cveulebriv moudis ukana<br />

warmoebis Tanxmovnebs (faringalurebs), xolo xmovanTagan, aseve ukana<br />

rigis xmovnebs (a, u). Sesabamisad, TabasaranulSi, rogorc mkvlevars<br />

miaCnia, xSirad faringalizebuli marcvalic gvxvdeba (mahometovi 1965:<br />

49-51).<br />

qmnis kompleqsebs sxvadasxva xmovanTan: ħa, ħe, ħi, ħo, ħu. k. boudas azriT, `axali `saanbano-wigni~<br />

aGniSnavs emfatikurad darbilebul Tanxmovnebs ... laringalurobis niSniT,<br />

rasac Cven Ɔ niSniT gadmovcemT~ (bouda 1913: 61).<br />

am mosazrebas ar daeTanxma vl. fanCviZe. misi azriT, ħ niSani xmovnis kuTvnilebas<br />

warmoadgens da ara damoukidebel Tanxmovans (fanCviZe 1974: 22).<br />

103

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!