iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
20<br />
a. arabuli, v. Sengelia<br />
tiebi winaenismier spirantTa Tu labializaciis istoriis Sesaxeb qar-<br />
Tvelur enebSi (1962, 1968); mkvlevari exeba sakiTxs, arsebobda Tu ara<br />
labializebuli fonemebi qarTvelur enebSi (rogorc cnobilia, amgvar<br />
Tvalsazriss warmoadgendnen i. iuSmanovi da s. JRenti). Tanamedrove<br />
mdgomareoba aCvenebs, rom mTis <strong>iberiul</strong>-<strong>kavkasiuri</strong> enebis labialize-<br />
buli Tanxmovnebi (q◦, c◦...) da qarTuli labialuri kompleqsebi (q…,<br />
c…...) erTgvarovani movlena ar aris; magram es ar gamoricxavs imas,<br />
rom labialuri kompleqsebi warmomavlobiT labializebuli bgerebi<br />
iyos. am SesaZleblobis sawinaaRmdego argumentad mkvlevars mohyavs<br />
ukanaenismierTa ganviTarebis SemTxvevebi labialur kompleqsTa qarTvelur<br />
SesatyvisobebSi (j… : Zg… : sg…...). aqedan gamomdinare, `i m p e -<br />
r i o d S i, r o c a z a n u r - s v a n u r S i a R n i S n u l i p r o -<br />
c e s i m i m d i n a r e o b d a (e. i. g, q, k-s g a n v i T a r e b a S i -<br />
S i n a a f r i k a t e b T a n), e s l a b i a l u r i k o m p l e q s e b i<br />
a r c z a n u r - s v a n u r S i d a a r c q a r T u l S i a r<br />
w a r m o a d g e n d a l a b i a l i z e b u l f o n e m e b s (`labializaciis<br />
sakiTxisaTvis qarTvelur enebSi~. _ ike, 16, 1968, gv. 71).<br />
Tavad labializaciis araerTgvarovneba <strong>kavkasiuri</strong> enebis sxvadasxvagvar<br />
fonemur garemocvaSi mkvlevars ufro rTuli varaudis wamoyenebis<br />
SesaZleblobas aZlevs: iqneb labializacia ar axasiaTebda SiSina<br />
spirant-afrikatebs, magram axasiaTebda maTs sisina variantebs, rogorc<br />
es afxazur-adiRur enebSi SeiniSneba? amaze pasuxis misaRebad mkvlevars<br />
mohyavs ukanaenismierTa ganviTarebis iseTi magaliTebi, rogoricaa,<br />
erTi mxriv, wneli → wkneli, xolo meore mxriv _ Zewkvi ←* Zewvi (Sdr.<br />
jaWvi); `es ki miuTiTebs imaze, rom qarTulSic sisina sibilantTa labialuri<br />
kompleqsebic (iseve rogorc SiSinebi) ar unda yofiliyo labializebuli<br />
fonemebi~. ufro adrindeli periodisaTvis labializaciis<br />
gamosaricxad gamoyenebulia ukana rigis bgerebis ganviTarebis iseTi<br />
SemTxvevebi, rogoricaa: wyal- (*wal-), cecxl- (*cecl-), cxvir- (*cvir-).<br />
mkvlevris daskvniT, am argumentaciis gaziarebiT `garkveuli iqneba sa-<br />
Tanado labialuri kompleqsebis uZvelesi bunebac~ (iqve gv. 72).<br />
q. lomTaTiZem daamkvidra zogi fonetikuri wesi istoriul fonetikaSi;<br />
kerZod, aseTia wyvilbagismier fonemaTa meoreuli miReba ukanaenismierTa<br />
da bagismier bgeraTa Serwymis gziT. am sakiTxs mecnierma<br />
miuZRvna vrceli statia `xSul-labialur kompleqsTa SerwymiT miRebuli<br />
b f p qarTvelur enebSi~ (ike, XIV, Tb. 1964), xolo oci wlis Semdeg<br />
Sesabamisi dakvirvebani calke gamokvlevis saxiT gamoica: `kompleqsTagan<br />
momdinare bilabialuri xSulebi qarTvelur enebSi~ (Tb. 1984).<br />
am naSromSi, misi zogadfonetikuri Rirebulebis garda, kidev erTxel