iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
qarTuli enis samxruli dialeqtebi komparativistikis TvalsazrisiT 219<br />
lanZRavia, Zroxa* 1 , biZas biWi _ biZaSvili vaJi, axanZali _ patarZali,<br />
Zmis dedakaci _ rZali, minaZRa _ vin, raZRa _ ra, daZmavdiTo _ da-<br />
ZmobildiTo), xolo misi dezafrikatizebuli varianti _ z spiranti<br />
gvxvdeba mxolod orjer (zali `rZali~, ze `rZe~).<br />
albaT, sparsulis garkveuli gavlenis bralia isic, rom Z/z fonemebi<br />
erTmaneTs kanonzomierad (spirantizaciis gziT) ki ar enacvleba,<br />
aramed isini 400 wlis win dedasamSoblodan sparseTSi gadakargul<br />
qarTvelebs SeiZleba erTmaneTSic ki aerioT:<br />
Tais saZRo…arsaye gaÁdaRa da TamaSoba waago (ike, XXIII,183,3),<br />
Sdr. Zv. q. sazRvari/sazRauri, ax. q. sazRvari.<br />
Tumca saanalizo leqsemaSi Z SeiZleba sxvaganac dadasturdes. ase<br />
magaliTad:<br />
sazRauri ars sityva mokle sacnaur myofeli saqmisa wina mdebarisa,<br />
arsebobisa mswrafl gare Semcvleli, Zalsa gulis xmis myofisasa;<br />
xolo sazRvari gansaZRurebasaca dahniSnavs da sazRvris dadebasa da<br />
dasasrulsa, viTar igi sazRvrad adgilisa sxvaTa adgili da ricxÂ, romel<br />
sazRvar yos vinme (saba).<br />
qarTvelologTa (v. Tofuria, g. rogava, g. maWavariani, z. sarjvela-<br />
Ze, h. fenrixi,...) Soris aRiarebul kidev erT fonemaTSesatyvisobas Tu<br />
gadavxedavT, aRmoCndeba, rom Turme iqac yofila aucilebeli qarTuli<br />
enis samxruli dialeqtebis CvenebaTa gaTvaliswineba. esaa Zv. q., xevs.,<br />
qiz. Cxib-v-a `xlarTva, grZneba~ da svanuri li-Sxb-i (zs.,lSx.) <<br />
li-Sxeb-i (lnt) `kerva~, romelSic megrul-lazuri monacemebi arasdros<br />
yofila gaTvaliswinebuli, Tumca iqac Cx- kompleqsi ivaraudeboda amosavlad,<br />
oRond lazurisa da svanurisTvis kiTxvis niSnis qveS (maWavariani<br />
1965 : 85). Tu `grZneulebis~ semantikidan amovalT, maSin SeiZleboda<br />
gagveTvaliswinebina megruli zmnuri formebi da nazmnari saxelebi:<br />
Cxib-un-s (`Tvalavs~), ma-Cxib-al-i (`gamTvalavi~), go-Cxib-ir-i (`gaTvaluli~),<br />
Sdr. Zv. q. Cxib-av-s (`aTvalierebs, ukvirdeba, sinjavs~).<br />
vfiqrobT, fereidnuli dialeqtis moxmoba met sinaTles mohfens<br />
zemoaRniSnul fonemaTSesatyvisobas:<br />
Ca-cxib-v-a (`qalqitis Cartyma qslis qsovis dros~);<br />
`oTxi yaliCa (`xaliCa~) maq, Zalian kargebia... erTi dana guWirav,<br />
erTi savarcxeli guWirav, erTic makrateli. eqiT amoiRefT, emas omovaTrev<br />
dØemasac movhkrenWav, qirqitic (`irmis an jixvis rqisagan gakeTebuli<br />
saqsovi xelsawyo) goq, `Ca-v-cxeb-av-T~ (ike 1985:209,220).<br />
fereidnuli dialeqtis monacemTa gaTvaliswineba, albaT, gadagva-<br />
1 arc zroxa iyo moulodneli (Sdr. Zv. q. da Tanamedrove kaxuris zroxa/Zroxa<br />
`Zroxa, saqoneli~).