13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

qarTuli enis samxruli dialeqtebi komparativistikis TvalsazrisiT 219<br />

lanZRavia, Zroxa* 1 , biZas biWi _ biZaSvili vaJi, axanZali _ patarZali,<br />

Zmis dedakaci _ rZali, minaZRa _ vin, raZRa _ ra, daZmavdiTo _ da-<br />

ZmobildiTo), xolo misi dezafrikatizebuli varianti _ z spiranti<br />

gvxvdeba mxolod orjer (zali `rZali~, ze `rZe~).<br />

albaT, sparsulis garkveuli gavlenis bralia isic, rom Z/z fonemebi<br />

erTmaneTs kanonzomierad (spirantizaciis gziT) ki ar enacvleba,<br />

aramed isini 400 wlis win dedasamSoblodan sparseTSi gadakargul<br />

qarTvelebs SeiZleba erTmaneTSic ki aerioT:<br />

Tais saZRo…arsaye gaÁdaRa da TamaSoba waago (ike, XXIII,183,3),<br />

Sdr. Zv. q. sazRvari/sazRauri, ax. q. sazRvari.<br />

Tumca saanalizo leqsemaSi Z SeiZleba sxvaganac dadasturdes. ase<br />

magaliTad:<br />

sazRauri ars sityva mokle sacnaur myofeli saqmisa wina mdebarisa,<br />

arsebobisa mswrafl gare Semcvleli, Zalsa gulis xmis myofisasa;<br />

xolo sazRvari gansaZRurebasaca dahniSnavs da sazRvris dadebasa da<br />

dasasrulsa, viTar igi sazRvrad adgilisa sxvaTa adgili da ricxÂ, romel<br />

sazRvar yos vinme (saba).<br />

qarTvelologTa (v. Tofuria, g. rogava, g. maWavariani, z. sarjvela-<br />

Ze, h. fenrixi,...) Soris aRiarebul kidev erT fonemaTSesatyvisobas Tu<br />

gadavxedavT, aRmoCndeba, rom Turme iqac yofila aucilebeli qarTuli<br />

enis samxruli dialeqtebis CvenebaTa gaTvaliswineba. esaa Zv. q., xevs.,<br />

qiz. Cxib-v-a `xlarTva, grZneba~ da svanuri li-Sxb-i (zs.,lSx.) <<br />

li-Sxeb-i (lnt) `kerva~, romelSic megrul-lazuri monacemebi arasdros<br />

yofila gaTvaliswinebuli, Tumca iqac Cx- kompleqsi ivaraudeboda amosavlad,<br />

oRond lazurisa da svanurisTvis kiTxvis niSnis qveS (maWavariani<br />

1965 : 85). Tu `grZneulebis~ semantikidan amovalT, maSin SeiZleboda<br />

gagveTvaliswinebina megruli zmnuri formebi da nazmnari saxelebi:<br />

Cxib-un-s (`Tvalavs~), ma-Cxib-al-i (`gamTvalavi~), go-Cxib-ir-i (`gaTvaluli~),<br />

Sdr. Zv. q. Cxib-av-s (`aTvalierebs, ukvirdeba, sinjavs~).<br />

vfiqrobT, fereidnuli dialeqtis moxmoba met sinaTles mohfens<br />

zemoaRniSnul fonemaTSesatyvisobas:<br />

Ca-cxib-v-a (`qalqitis Cartyma qslis qsovis dros~);<br />

`oTxi yaliCa (`xaliCa~) maq, Zalian kargebia... erTi dana guWirav,<br />

erTi savarcxeli guWirav, erTic makrateli. eqiT amoiRefT, emas omovaTrev<br />

dØemasac movhkrenWav, qirqitic (`irmis an jixvis rqisagan gakeTebuli<br />

saqsovi xelsawyo) goq, `Ca-v-cxeb-av-T~ (ike 1985:209,220).<br />

fereidnuli dialeqtis monacemTa gaTvaliswineba, albaT, gadagva-<br />

1 arc zroxa iyo moulodneli (Sdr. Zv. q. da Tanamedrove kaxuris zroxa/Zroxa<br />

`Zroxa, saqoneli~).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!