iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
108<br />
r. lolua<br />
-na (warmoSobiT _ micemiTi brunvis niSania -a, e.w. -n CanarTovan elementTan<br />
erTad) martivi xmovani gvaqvs. mkvlevarTa Canawerebis mixedviT<br />
am da sxva mraval aseT magaliTSi faringalizebuli xmovani momdevnos<br />
imsgavsebs da SeuZlebelia es mxolod xmovanTa asimilaciiT aixsnas.<br />
faringalizebul da arafaringalizebul variantTa monacvleoba<br />
afiqsebSi imaze migviTiTebs, rom udiurSi faringalizacia prosodiis<br />
Tvisebas warmoadgens. afiqsebi zustad is erTeulebia, romlebic morfologiurad<br />
dakavSirebulia fuZesTan da, cxadia, rom faringalizacias<br />
am elementebSi gansazGvravs sxva erTeuli (anu fuZe).<br />
saKuradGeboa faringalizebul xmovanTa xSiri monacvleoba maSin,<br />
rodesac ar SeiniSneba faringalizebulTa monacvleobis SemTxvevebi<br />
arakorelat martiv xmovnebTan, mag., uˤma _ oˤma `marwKvi~, `saxsari~ [menJisa];<br />
o{ˤ}Gˤsun _ u{ˤ}Gˤsun `daleva~; o{ˤ}KˤeÁn _ u{ˤ}KˤeÁn `Zvali~;<br />
oxˤe{ˤ}Ál `nanadirevi~; Sdr.: oxˤa{ˤ}l `nadiroba~; jˤa{ˤ}l _ jˤi{ˤ}l `qaosuri<br />
moZraoba~, `arev-dareva~ (jˤaldesun `aduGeba~, jˤalfesun<br />
`duGili~)... es aseve imis maniSnebelia, rom faringalizaciis procesi<br />
udiurSi ar warmoadgens xmovnis segmentur Tvisebas.<br />
aris SemTxvevebi, rodesac martivi xmovani axdens faringalizebuli<br />
xmovnis asimilacias da amis Sedegad iZens faringalizebulobas, rac<br />
aseve ar metKvelebs faringalizebuli xmovnebis fonemurobis sasargeblod,<br />
mag., paˤ `ori~; Sdr.: poˤ `ori Geri balaxi~ (o `balaxi~ paˤ + o<br />
> poˤ); poˤ-poˤ `or-ori~ (paˤ + o > poˤ); Sdr. analogiuri: so-so (sa +<br />
o > so) `erT-erTi~ (-o _ `masubstantivebeli~ sufiqsia)...<br />
samecniero literaturaSi iKo araerTi cda rom damtkicebuliKo<br />
faringalizebuli xmovnebis fonemuroba. 21 Cveni azriT, udiurSi zogadad<br />
faringalizacias moepoveba distinqciuri funqcia da ara romelime<br />
faringalizebul bgeras _ xmovansa Tu Tanxmovans.<br />
faringalizacia, rogorc Cans, ukve saerTo lezgiurisaTvis iKo<br />
damaxasiaTebeli. amis Sesaxeb metKvelebs faringalizaciis TvalsazrisiT<br />
identuri bgeraTSesatKvisobebis arseboba lezgiur enaTa Soris,<br />
mag., ud. maˤƒ{ˤ} – Tab. maˤƒ{ˤ}…, ruT. maˤx{ˤ}…, wax. muˤƒ{ˤ}, kriw. maˤG{ˤ}, aG.<br />
me{ˤ}Gˤu `rko~ [muxis];<br />
ud. GˤoG – lezg. ƒ{ˤ}uˤr, Tab. ƒ{ˤ}uˤr//G{ˤ}uˤr, aG. G{ˤ}uˤr, ruT.<br />
G{ˤ}iˤr, wax. ƒ{ˤ}iˤÁe; Sdr. agreTve: sak.-did. ƒˤaÁ, xvarS. ƒˤe `kurdGeli~...<br />
21 magaliTad, evg. JeiraniSvilma moiKvana Semdegi minimaluri wKvilebi: maˤ `tvini~<br />
_ ma `sad?~; xaˤ `ZaGli~ (xˤa) _ xa `matKli~; xoˤ `curi~ (xˤo) _ xo `cvari~; qaˤm `yuyKi~<br />
_ qam `nakluli~; maˤƒ `muxa~, `rko~ (maƒˤ) _ maƒ `sari~; taˤpaˤk `brtKeli~ (taˤpak) _<br />
tapak `tabaki~; vaˤx `Tqven~ (vaxˤ) _ vax `Sen~; oˤK `uGeli~ (oKˤ) _ oK `Ziri~, `fskeri~;<br />
Koˤr `Tiaqari~ (Kˤor) _ Kor `yvartli~; uˤƒ `eqvsi~ (uƒˤ) _ uƒ `mdinare~; muˤƒ `mxiaruli~<br />
(muƒˤ) _ muƒ `frCxili~ (JeiraniSvili 1971 : 11).