iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>iberiul</strong>-<strong>kavkasiuri</strong> <strong>enaTmecniereba</strong><br />
<strong>XXXIX</strong> 2011<br />
iza CantlaZe<br />
qarTuli enis samxruli dialeqtebi<br />
komparativistikis TvalsazrisiT<br />
dRemde cnobili yvela istoriul-SedarebiTi leqsikonis avtorebi<br />
(m. janaSvili, arn. Ciqobava, k. Smidti, g.klimovi, z. sarjvelaZe, h. fenrixi,<br />
m. Cuxua, m. qurdiani) konkretul ZirTa etimologiuri kvlevisas Zalze<br />
xSirad mimarTavdnen ara mxolod saliteraturo qarTulisa Tu zanur-svanuri<br />
enebis monacemebs, aramed Tanamedrove cocxali dialeqtebis<br />
masalebsac, romlebSic araerTi arqaizmia Semonaxuli.<br />
am mxriv metad specifikuria samxruli dialeqtebis viTareba, sadac<br />
Turqul-sparsul enaTa gavleniT dafiqsirebuli inovaciebis gverdiT<br />
garkveuli morfonologiuri arqaizmebicaa dadasturebuli, romelTac<br />
SeuZliaT esa Tu is koreqtivi Seitanon TviT klasikur bgeraTSesatyvisobaTa<br />
amsaxvel ilustraciebSic ki.<br />
amjerad SevexebiT `ZaRlis~ aRmniSvnel ZaR- (qarT.), joR- (zan.) da<br />
JeR- (svan.) Zirebs. jer kidev g. rozenisa (1847 w.) da n. maris (1914<br />
w.) Sromebis Semdeg cnobilia, rom svanuri leqsemis anlautSi Tanxmovnis<br />
dezafrikatizacia xdeba: qarTvelur sibilantTa fonotaqtikuri<br />
wesebis moqmedebis Sedegad (Z>j>J) vRebulobT SiSina mJRer spirants,<br />
romelic momdinareobs Sesabamisi sisina mJReri afrikatisgan.<br />
maT Soris gardamavalia SiSina mJReri afrikati, romelic dRes dadasturebulia<br />
megrul-WanurSi.<br />
spirantuli varianti zaR-ar-i (`meZebari, mSieri, moxetiale ZaRli~)<br />
gvxvdeba qarTuli enis javaxur metyvelebaSi (beriZe 1981:56), romelic<br />
dRemde arc erT etimologiur leqsikonSi ar yofila asaxuli formaTa<br />
Sepirispirebisas. bunebrivia, rom igive viTarebaa anlautis TanxmovanTan<br />
dakavSirebiT ingilour da imerxeul dialeqtebSi (`zaRli~), xolo<br />
aWarulsa da fereidanulSi daculia amosavali afrikati (`ZaRli~).<br />
raRa Tqma unda, erTi mxriv, svanuri enis, xolo, meore mxriv, qar-<br />
Tuli enis samxruli dialeqtebis monacemebi sxavdasxva qronologiur<br />
sibrtyes asaxaven: pirveli spirantizacia (Z>j>J) uZvelesi safexuris<br />
anareklia, Sepirobebuli qarTvelur enaTa istoriuli ganviTarebis<br />
Sinagani kanonebiT, zolo meore (Z>z) SedarebiT axalia, gamowveuli