13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>iberiul</strong>-<strong>kavkasiuri</strong> <strong>enaTmecniereba</strong><br />

<strong>XXXIX</strong> 2011<br />

iza CantlaZe<br />

qarTuli enis samxruli dialeqtebi<br />

komparativistikis TvalsazrisiT<br />

dRemde cnobili yvela istoriul-SedarebiTi leqsikonis avtorebi<br />

(m. janaSvili, arn. Ciqobava, k. Smidti, g.klimovi, z. sarjvelaZe, h. fenrixi,<br />

m. Cuxua, m. qurdiani) konkretul ZirTa etimologiuri kvlevisas Zalze<br />

xSirad mimarTavdnen ara mxolod saliteraturo qarTulisa Tu zanur-svanuri<br />

enebis monacemebs, aramed Tanamedrove cocxali dialeqtebis<br />

masalebsac, romlebSic araerTi arqaizmia Semonaxuli.<br />

am mxriv metad specifikuria samxruli dialeqtebis viTareba, sadac<br />

Turqul-sparsul enaTa gavleniT dafiqsirebuli inovaciebis gverdiT<br />

garkveuli morfonologiuri arqaizmebicaa dadasturebuli, romelTac<br />

SeuZliaT esa Tu is koreqtivi Seitanon TviT klasikur bgeraTSesatyvisobaTa<br />

amsaxvel ilustraciebSic ki.<br />

amjerad SevexebiT `ZaRlis~ aRmniSvnel ZaR- (qarT.), joR- (zan.) da<br />

JeR- (svan.) Zirebs. jer kidev g. rozenisa (1847 w.) da n. maris (1914<br />

w.) Sromebis Semdeg cnobilia, rom svanuri leqsemis anlautSi Tanxmovnis<br />

dezafrikatizacia xdeba: qarTvelur sibilantTa fonotaqtikuri<br />

wesebis moqmedebis Sedegad (Z>j>J) vRebulobT SiSina mJRer spirants,<br />

romelic momdinareobs Sesabamisi sisina mJReri afrikatisgan.<br />

maT Soris gardamavalia SiSina mJReri afrikati, romelic dRes dadasturebulia<br />

megrul-WanurSi.<br />

spirantuli varianti zaR-ar-i (`meZebari, mSieri, moxetiale ZaRli~)<br />

gvxvdeba qarTuli enis javaxur metyvelebaSi (beriZe 1981:56), romelic<br />

dRemde arc erT etimologiur leqsikonSi ar yofila asaxuli formaTa<br />

Sepirispirebisas. bunebrivia, rom igive viTarebaa anlautis TanxmovanTan<br />

dakavSirebiT ingilour da imerxeul dialeqtebSi (`zaRli~), xolo<br />

aWarulsa da fereidanulSi daculia amosavali afrikati (`ZaRli~).<br />

raRa Tqma unda, erTi mxriv, svanuri enis, xolo, meore mxriv, qar-<br />

Tuli enis samxruli dialeqtebis monacemebi sxavdasxva qronologiur<br />

sibrtyes asaxaven: pirveli spirantizacia (Z>j>J) uZvelesi safexuris<br />

anareklia, Sepirobebuli qarTvelur enaTa istoriuli ganviTarebis<br />

Sinagani kanonebiT, zolo meore (Z>z) SedarebiT axalia, gamowveuli

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!