iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
faringalizaciis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />
xSiria SemTxvevebi, rodesac lezgiur da daGestnur enebSi dadasturebuli<br />
faringaluri Tanxmovani udiurSi dakargulia, magram mis<br />
nacvlad gvxvdeba faringalizacia. es imas gvafiqrebinebs, rom faringalizacia<br />
udiurSi warmoadgens erTgvar sakompensacio process, romelic<br />
gamowveulia faringaluri Tanxmovnebis SesustebiT, Semdgomi dakargviT<br />
an sxva konsonantebSi gadasvliT, mag.:<br />
ud. aˤm < *µVn – arC. ƒ´un, Tab. G‘n, ruT. Gˆn `mxari~; Sdr. agreTve:<br />
wax. Gulze `niCabi~;<br />
ud. eSˤ < *ÐeS < *ÐeC – aG. ÐaC, xunZ. ÄeC, axv. ÄeCe, did. heneS, ÄiCu,<br />
lak. hi…C `vaSli~;<br />
ud. ijˤen < *KVJ-Vn < *KVd-Vn – lezg. Kuˤd, Tab. Kuˤrd, aG. Guˤrd,<br />
ruT. Kuˤd, wax. Kiˤdim, bud. KaˤJraˤJ, kriw. Kud, xin. kinaj, arC. Koˤt´-iƒ<br />
`zamTari~;<br />
ud. paˤ < *K…V, kavk. alb. paˤ – lezg. K…ed, Tab. Kuˤd, aG. Kud,<br />
ruT. K…ad, wax. Koˤd, bud. Kad, kriw. K…ad, xin. ku, arC. K…evu `ori~;<br />
ud. moˤl//meˤl < *mVKVl – lezg. Ki†, KuS (axt.), Kuˤx½ (†iÁ.), Tab.<br />
Kiˤl, aG. Äul//Kuˤl, ruT. Kˆl, wax. Koˤv, bud. Kal, xin. nuKur, arC.<br />
noˤKoˤn `Tagvi~;<br />
ud. jˤe-[n] < *µ…Vn, kavk. alb. jˤe-[m] – lezg. ƒ´…an, Tab. G…an, aG.<br />
G…an `qva~; Sdr. aseve: xunZ. Kono, arC. ƒ…an `qvis fila~; 22<br />
2. intensiuri Tanxmovnebis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />
TiTqmis Kvela mkvlevari udiurSi gamoKofs meore rigis sibilantebs.<br />
oden j da S SiSinebis korelatebs udiurSi aGniSnavs am enis<br />
pirveli mkvlevari a. Sifneri. erTi aseTi sibilanti (ш ) gvxvdeba a.<br />
diris naSromebSi udiuris Sesaxeb. damatebiTi rigis ori SiSina spiranti,<br />
a. Sifneris msgavsad, warmodgenilia udiur zGaparSi `rustam~<br />
da `udiuri oTxTavis~ teqstSi. aseTive viTareba gvaqvs udiur saanbano<br />
wignSi `samJi døs~. xuTi intensiuri SiSina Tanxmovani (j´, S´, J´, C´,<br />
y´) pirvelad gvxvdeba vl. fanCviZisa da evg. JeiraniSvilis naSromebSi.<br />
v. gukasiani niJis dialeqtSi maT rigs umatebs sisina w´-s (gukasiani<br />
1963: 85). intensiur SiSinebs (j´, S´, J´, C´, y´) gamoKofs udiur masala-<br />
Si a. harisi da udiuri enis zogierTi sxva mkvlevari.<br />
vl. fanCviZis, evg. JeiraniSvilisa da v. gukasianis azriT, udiurs<br />
moepoveba SiSina afrikatebisa da SiSina spirantebis `intensiuri~<br />
(`mKovari~) korelatebi: J´, C´, y´, j´, S´. vl. fanCviZe am bgerebs Semdeg<br />
22 b. gigineiSvilis azriT, aq unda gvqondes saerTo daGestnuri *µ-s refleqsebi<br />
(gigineiSvili 1977: 85).<br />
109