13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

faringalizaciis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />

xSiria SemTxvevebi, rodesac lezgiur da daGestnur enebSi dadasturebuli<br />

faringaluri Tanxmovani udiurSi dakargulia, magram mis<br />

nacvlad gvxvdeba faringalizacia. es imas gvafiqrebinebs, rom faringalizacia<br />

udiurSi warmoadgens erTgvar sakompensacio process, romelic<br />

gamowveulia faringaluri Tanxmovnebis SesustebiT, Semdgomi dakargviT<br />

an sxva konsonantebSi gadasvliT, mag.:<br />

ud. aˤm < *µVn – arC. ƒ´un, Tab. G‘n, ruT. Gˆn `mxari~; Sdr. agreTve:<br />

wax. Gulze `niCabi~;<br />

ud. eSˤ < *ÐeS < *ÐeC – aG. ÐaC, xunZ. ÄeC, axv. ÄeCe, did. heneS, ÄiCu,<br />

lak. hi…C `vaSli~;<br />

ud. ijˤen < *KVJ-Vn < *KVd-Vn – lezg. Kuˤd, Tab. Kuˤrd, aG. Guˤrd,<br />

ruT. Kuˤd, wax. Kiˤdim, bud. KaˤJraˤJ, kriw. Kud, xin. kinaj, arC. Koˤt´-iƒ<br />

`zamTari~;<br />

ud. paˤ < *K…V, kavk. alb. paˤ – lezg. K…ed, Tab. Kuˤd, aG. Kud,<br />

ruT. K…ad, wax. Koˤd, bud. Kad, kriw. K…ad, xin. ku, arC. K…evu `ori~;<br />

ud. moˤl//meˤl < *mVKVl – lezg. Ki†, KuS (axt.), Kuˤx½ (†iÁ.), Tab.<br />

Kiˤl, aG. Äul//Kuˤl, ruT. Kˆl, wax. Koˤv, bud. Kal, xin. nuKur, arC.<br />

noˤKoˤn `Tagvi~;<br />

ud. jˤe-[n] < *µ…Vn, kavk. alb. jˤe-[m] – lezg. ƒ´…an, Tab. G…an, aG.<br />

G…an `qva~; Sdr. aseve: xunZ. Kono, arC. ƒ…an `qvis fila~; 22<br />

2. intensiuri Tanxmovnebis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />

TiTqmis Kvela mkvlevari udiurSi gamoKofs meore rigis sibilantebs.<br />

oden j da S SiSinebis korelatebs udiurSi aGniSnavs am enis<br />

pirveli mkvlevari a. Sifneri. erTi aseTi sibilanti (ш ) gvxvdeba a.<br />

diris naSromebSi udiuris Sesaxeb. damatebiTi rigis ori SiSina spiranti,<br />

a. Sifneris msgavsad, warmodgenilia udiur zGaparSi `rustam~<br />

da `udiuri oTxTavis~ teqstSi. aseTive viTareba gvaqvs udiur saanbano<br />

wignSi `samJi døs~. xuTi intensiuri SiSina Tanxmovani (j´, S´, J´, C´,<br />

y´) pirvelad gvxvdeba vl. fanCviZisa da evg. JeiraniSvilis naSromebSi.<br />

v. gukasiani niJis dialeqtSi maT rigs umatebs sisina w´-s (gukasiani<br />

1963: 85). intensiur SiSinebs (j´, S´, J´, C´, y´) gamoKofs udiur masala-<br />

Si a. harisi da udiuri enis zogierTi sxva mkvlevari.<br />

vl. fanCviZis, evg. JeiraniSvilisa da v. gukasianis azriT, udiurs<br />

moepoveba SiSina afrikatebisa da SiSina spirantebis `intensiuri~<br />

(`mKovari~) korelatebi: J´, C´, y´, j´, S´. vl. fanCviZe am bgerebs Semdeg<br />

22 b. gigineiSvilis azriT, aq unda gvqondes saerTo daGestnuri *µ-s refleqsebi<br />

(gigineiSvili 1977: 85).<br />

109

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!