13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

qarTuli enis samxruli dialeqtebi komparativistikis TvalsazrisiT 217<br />

garegani faqtorebiT (ucxo enaTa gavleniT).<br />

sayuradReboa, rom ZaR- Ziri javaxuris araerT leqsemasa da sintagmaSia<br />

dadasturebuli (`ZaRli~, `ZaRlaWinWari~, `ZaRlbalaxa~, `ZaRli<br />

kudi~, `ZaRli yefa~, `ZaRli ZuZu~, `ZaRli mecxvrisa~, `ZaRlamarwyva~,<br />

`ZaRlniora~, `ZaRlxaxva~, `ZaRlyurZena~, `ZaRluri~,...), xolo<br />

imerxeulSi fonema Z sakmaodaa gavrcelebuli, oRond ara `ZaRlis~ aRmniSvnel<br />

sityvaSi. mosalodnelia, rom `zaRli, zaRlimarwyvai, zaRlai~<br />

da misTanebi Tavdapirvelad saukuneebis win TurqeTis teritoriaze<br />

moxvedrili javaxebis STamomavalTa metvelebaSi dasturdeboda da mere<br />

aqedan gavrcelda istoriuli tao-klarjeTis mTel teritoriaze.<br />

saWiroa eqsperimentuli fonetikis meTodebiT iqnes Seswavlili,<br />

aWarul dialeqtSi ratom ar dasturdeba Z>z procesi (jer-jerobiT<br />

amis magaliTebs ver mivakvlieT), xolo imave Turquli enis gavleniT<br />

imerxeulSi igive movlena xan gvaqvs da xan _ ara. rac Seexeba ingilour<br />

dialeqts, aq azerbaijanulisa da mezobeli xunZuri enis zemoqmedeba<br />

qarTuli enis istoriul kaxur metyvelebaze imdenad Zlieri aRmo-<br />

Cnda, rom am sistemidan saerTod gamoidevna Z da j afrikatebi.<br />

sparsuli enis garemocvaSi funqcionirebuli fereidnuli dialeqti<br />

cdilobs, SeinarCunos Z fonema.<br />

zaR-ar-i sainteresoa sufiqsis TvalsazrisiTac, romelic megruli<br />

joR-orØis analogiuri Cans Tanxmovnis mxriv. amgvari ram sruliadac ar<br />

aris gasakviri samcxur-javaxur dialeqtSi, sadac karga xania SeniSnulia<br />

megrul gramatikul movlenebTan interferencirebuli faqtebi.<br />

specialur literaturaSi rac Seexeba -a- xmovans, is SesaZloa uZvelesi<br />

safexuris (ZaR-l-< *ZaR-al- an *ZaR-l-) amsaxvelic iyos. arc isaa<br />

gamoricxuli, rom am formis arsebobaSi rame wvlili Turqul sinharmonizmsac<br />

miuZRodes.<br />

iyo Tu ara svanur enaSi analogiuri sufiqsi `ZaRlis~ aRmniSvnel<br />

sityvasTan? diax, iyo da esaa -… sonanti.<br />

sxvadasxva dros araerT mkvlevars umsjelia aRniSnuli monacemis<br />

rogorc enobrivi faqtis (da ara rogorc enaTmecnieris mier aRdgenili<br />

savaraudo formis) Sesaxeb; 1969 wlamde arc aravis Seutania eWvi<br />

JeR-… formis realobaSi, Tu mxedvelobaSi ar miviRebT T. gamyreliZisa<br />

da g. maWavarianis naSroms `sonantTa sistema da ablauti qarTvelur<br />

enebSi~ (1965 w.), romelSic mxolod 85-e gverdzea naTqvami, rom<br />

`JeR… TiTqmis gamosulia xmarebidan, Cveulebrivia `JeR~, sxvagan ki<br />

JeR… ganixileba im formaTa Soris, sadac warmodgenilia qarTul-svanuri<br />

l : … Sesatyvisobis amsaxveli masala. bunebrivia, Tu am droisa-<br />

Tvis JeR… TiTqmis gamosulia xmarebidan, sruliadac ar aris gasakviri,<br />

rom 1938 wels arn. Ciqobavam es forma sagangebod warmoadgina

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!