iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
faringalizaciis sakiTxisaTvis udiur enaSi<br />
Tu gaviTvaliswinebT imas, rom udiurSi SeiniSneba faringalizaciis<br />
artikulaciis Sesustebis tendencia (es gansakuTrebiT axalgazrdebis<br />
metKvelebas daetKo), safiqrebelia, rom aseTi magaliTebis ricxvi<br />
kidev ufro didi unda KofiliKo. amis miuxedavad, aGsaniSnavia, rom<br />
arafaringalizebul sitKvaTa ricxvi, sadac mkvlevrebi intensiurTa<br />
arsebobas varaudobdnen, mcirea, mag., Su `Game~; yap `gamqrali~ da a.S.<br />
aqedan gamomdinare SegviZlia davaskvnaT, rom mkvlevarTa mier udiurSi<br />
navaraudeb intensiur Tanxmovnebsa da faringalizaciis process Soris<br />
pirdapiri kavSiri arsebobs.<br />
gamoTqmul mosazrebas isic adasturebs, rom intensiuri SiSina Tanxmovnebisa<br />
da faringalizebuli xmovnebis artikulaciis Taviseburebebi<br />
udiurSi specialistebs TiTqmis erTnairad warmoudgeniaT; 24 Sdr.: `aGniSnul<br />
(e.i. faringalizebul) xmovanTa warmosaTqmelad SemarTvis momentisaTvis<br />
piris Grus Giaoba da enis mdgomareoba TiTqmis iseTivea,<br />
rogoric martivi xmovnebisa, oGond am xmovanTa warmoTqmis dros ena<br />
ufro Cazneqilia da ukan gadaweuli, enis kideebi TiTqmis ebJinebian<br />
gverdiT kbilebs, enis ukana nawili odnav aweulia da uaxlovdeba<br />
rbil sasas~ (JeiraniSvili 1971: 10), Sdr. mis mier SemoTavazebul intensiurTa<br />
daxasiaTebas: `warmoTqmis momzadebis momenti TiTqmis iseTivea,<br />
rogorc Sesabamisi `Cveulebrivi~ alveolaruli Tanxmovnebisa – J, C,<br />
y afrikatebisa da j, S spirantebisa, oGond am Tavisebur bgeraTa warmoTqmis<br />
dros ena amozneqil mdgomareobaSi ufro ukan gadaiwevs, misi<br />
Sua nawili TiTqmis ebJineba kbil-nunebs~ (JeiraniSvili 1971: 13).<br />
Sdr., agreTve, vl. fanCviZis intensiur SiSina TanxmovanTa daxasia-<br />
Tebas: `nunasTan xSvas an naprals hqmnis ara enis wveri, aramed enis<br />
wveri da Sua enis nawili, Tanac artikulacia farTovdeba ukan magar<br />
sasazec (ena dakecilia, wveri daweulia _ zurgi aweuli)~ (fanCviZe<br />
1974: 39).<br />
aGsaniSnavia, rom zogierTi Tanamedrove mkvlevari (t. maisaki, v.<br />
Sulce) udiurSi ara intensiur, aramed velarizebul SiSina Tanxmovnebs<br />
imowmebs (ix.: maisaki 2008: 452).<br />
saKuradGebod migvaCnia s. koZasovis mosazreba: mkvlevari velarizacias,<br />
romelic SiSina Tanxmovnebs gansxvavebul tembrs aniyebs, faringalizaciis<br />
Tanamdev procesad ganixilavs (kibriki, koZasovi 1990: 347).<br />
Cveni azriT, swored SiSinaTa faringalizaciis//velarizaciis relevanturma<br />
procesma SeiKvana SecdomaSi is mkvlevrebi, vinc udiuri enis<br />
fonologiur sistemaSi intensiur Tanxmovnebs varaudobda.<br />
24 igulisxmeba Sesabamisi martivi xmovnebisa da Tanxmovnebisagan ganmasxvavebeli<br />
damatebiTi artikulaciis Taviseburebebi.<br />
113