iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
190<br />
T. uTurgaiZe<br />
obieqtis markireba zmnebSi tranzitulobis ganviTarebis Sedegia. Semdeg,<br />
SedarebiT gvian, iribma obieqtmac igive niSnebi gaiCina, rogorc<br />
axalma kategoriam.<br />
Zveli qarTuli enis teqstebi ar iZleva imis saSualebas, rom dafiqsirdes<br />
romelime aqtantis uniSnoba zmnis formaSi _ pirTa niSnebi<br />
yvela aqtants gaaCnia. maTi rekonstruireba saerTo-qarTvelur donezec<br />
xerxdeba.<br />
Tu amovalT im faqtidan, rom rogorc piris, ise mravlobiTi ricxvis<br />
markireba nacvalsaxeluri warmomavlobisaa, ricxvis niSnebTan<br />
amis SesamCnevi kvali, rogorc vnaxeT, Zvel qarTulSic aris.<br />
sawyis periodSi rom SesaZlebeli iyo zmnaSi aqtantTa piri da ricxvi<br />
ar yofiliyo markirebuli, rom adgili unda hqonoda am kategoriaTa<br />
calmxriv markirebas (zmna erTi formiT iyo warmodgenili, p i -<br />
r i s a da r i c x v i s g a g e b a ki formacvalebiT nacvalsaxelebs SehqondaT<br />
zmnis ucvlel formaSi), es SeiZleba davinaxoT wova-TuSuri<br />
enis uklasniSno da klasniSnian zmnaTa urTierTobaSi formacvalebad<br />
nacvalsaxelebTan. am rigis urTierTobas aGwers k. yrelaSvili:<br />
` I piri as `me~<br />
II piri ah´ `Sen~<br />
III piri oƒus `man~<br />
I piri aTx `Cven~<br />
II piri a~S `Tqven~<br />
xat´i¹ `wavikiTxe, waikiTxe, waikiTxa;<br />
wavikiTxeT, waikiTxeT,<br />
waikiTxes~<br />
III piri oƒar `maT~ rogorc vxedavT, ganagrZobs avtori,<br />
ilustrirebul magaliTebSi qarTulis eqvs formas wova-TuSurSi<br />
mxolod erTi forma Seesabameba~ (WrelaSvili 2002: 164).<br />
klasniSniani zmnebic analogiurad gamoxatavdnen aqtantTa pirsa<br />
da ricxvs. aqac nacvalsaxeli iyo pirze da ricxvze mimTiTebeli. neitralur<br />
fuZes mxolod klasniSani axlda, romelic uGlebis paradigma-<br />
Si, bunebrivia, yvelgan misdevda fuZes; pirisa da ricxvis gramatikuli<br />
kategoriebis calmxrivad gamoxatva mxolod piris nacvalsaxelebs evaleboda,<br />
magaliTad: as vagi¹ `me vnaxe~, ah´ vagi¹ `Sen naxe~, oƒus vagi¹<br />
`man naxa~ (v- prefiqsi mamakacis klasniSania yvelgan). mravlobiT ricxvSi<br />
isev nacvalsaxelebi enacvlebian erTmeores: aTx vagi¹ `Cven vnaxeT~,<br />
aÁS vagi¹ `Tqven naxeT~ da a. S.<br />
rodesac pirovani uGleba daiwyo, swored zemoT miTiTebuli piris<br />
nacvalsaxelebi miuerTdnen zmnis neitralur fuZes pirisa da ricxvis<br />
markirebisaTvis. aviGoT igive zmna: vaÁgn-as `v-naxe~, vaÁgn-ah´<br />
`h-naxe~. mesame piri uniSnobiT upirispirrdeba I da II pirebs: vagi¹