iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
188<br />
T. uTurgaiZe<br />
debares): msazGvrelis gankuTvneba konkretuli aqtantisTvis brunvis<br />
niSniT xdeba.<br />
winadadebaSi /tbaTa keTilTa mTaTa~ Crdili efinebis/ konkretul<br />
sazGvrulze miuTiTebs saxelobiTi brunvis -Á niSani msazGvrelis bolos<br />
(mTaTÁ), romelic `Crdili~ sazGvruls miemarTeba saxelobiT<br />
brunvaSi da araviTari kavSiri ara aqvs micemiT brunvaSi dasmul `ke-<br />
TilTa~ sityvasTan, romelic aseve micemiT brunvaSi dasmul `tbaTa~<br />
aqtantis msazGvrelia. xolo am winadadebaSi /tbaTa keTilTa mTaTa<br />
wyalni aGavseben/ SeuZlebelia mxolod gamoxatulebis planiT<br />
msazGvreli (`keTilTa~) mivakuTvnoT romelime sazGvruls (`tbaTa~ an<br />
`mTaTa~ sazGvruls). mizezi am situaciis Seqmnisa aris micemiT (`tba-<br />
Ta~) da naTesaobiT (`mTaTa~) brunvaTa niSnebis (-Ta) saziaro gamoxatulebis<br />
plani.<br />
saziaro gramatikuli formebi analogiur situaciebs sakmaod xSirad<br />
qmnian enaSi, rac moiTxovs damatebiT analizs konteqstis mixedviT<br />
_ konteqstma unda gansazGvros zemoT Seqmnil situaciaSi romeli<br />
sazGvrulis kuTvnilebaa maT Soris moqceuli msazGvreli.<br />
Zveli qarTulis ZeglTa CvenebiT, rogorc vnaxeT, -eb sufiqsiani<br />
aqtantebis: subieqtisa da pirmimarTi orive obieqtis simravle zmnaSi<br />
ar aGiniSneboda; zmnaSi simravle ar gamoexatebodaT -T sufiqsian pirmimarT<br />
damatebebsac. ramdenime magaliTi `xanmeti leqcionaridan~ (SaniZe,<br />
1929): `Tavadi i½‚ m i x e a x l a maT [gv. 333 (20)]; `wina g i Z G ‚ s<br />
Tquen [gv. 332 (13)]; `x½ man x r q u a maT~ [gv. 331 (12)]; `x u b r Z a n a<br />
maT [gv. 330 (7)] da sxv.<br />
-n sufiqsiani pirdapiri obieqtis markireba gardamaval zmnaTa II<br />
seriis I piris formebSi, arn. Ciqobavas azriT, aralogikuria qarTuli<br />
zmnis rangobrivi sistemisTvis, romelSic kategoriebs arsebiTad TiTo<br />
niSani miemarTeba. es mimarTeba irGveoda subieqturi mesame piris mravlobiTi<br />
ricxvis formebSi, sadac ricxvis kategoriis istoriul niSans<br />
piris gamoxatvac dahkisrebia Zvel qarTulSi (-ed, -en, -an, -n). ivaraudeba,<br />
rom ricxvis niSanTa reinterpretaciiT miviGeT feleqsuri sufiqsebi<br />
III pirisa da mravlobiTi ricxvis gagebiT.<br />
pirdapiri obieqtis mravlobiTi ricxvis markireba II da III pirebSi<br />
qarTuli sistemis Sesabamisia: piris morfema prefiqsia, misi simravlis<br />
gamomxatveli morfema _ sufiqsi, piris niSani mxolobiTsa da mravlobiTSi<br />
erTi da igivea, markirebulia mravlobiTi ricxvi specialuri<br />
niSniT, rogorc es xdeba subieqturi I da II pirebSi. am fonze sistemisTvis,<br />
marTlac, moulodnelia g…- I piris niSnisa da misi simravlis