13.07.2013 Views

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

akademikosi qeTevan lomTaTiZe da <strong>iberiul</strong>-<strong>kavkasiuri</strong> <strong>enaTmecniereba</strong> 21<br />

warmoCnda, Tu ra mniSvnelovani istoriul-etimologiuri Sedegebis<br />

mocema SeuZlia enobriv monacemebTan kompleqsur sistemur midgomas.<br />

am aspeqtiT kvlevis areSi ramdenime aseuli leqsikuri erTeuli moeqca<br />

da sityaTa bevri iseTi etimologiuri kavSiri gaiSifra, romelic<br />

sxva (izolirebul) SemTxvevaSi sruliad warmoudgeneli iqneboda;<br />

vTqvaT: gorgali da borbali (gv. 5-6); ugulava da ubilava (gv. 7);<br />

ciba da cuga (*cigva) (gv. 25-33); furCa da qurCa (gv. 35); qviTkiri<br />

da fiTkiri (gv. 37) da mravali sxva. gansakuTrebiT xelSesaxebia am kanonzomierebis<br />

gamovlena qarTvelur Tu <strong>iberiul</strong>-kavkasiur enaTa saer-<br />

To monacemebSi. magaliTad, am kanonis safuZvelze saimedod gaiSifra<br />

megr. afu (`aqvs~) zmnuri fuZis fonetikuri kavSiri qarT. aqv-s zmnas-<br />

Tan (qv → f) (gv. 37-41; agreTve: qess, t. 3, Tb. 1983, gv. 29-32).<br />

aseve poziciuri (kombinatoruli) fonetikuri cvlilebis sagulisxmo<br />

kanoni dgindeba qarTveluri enebis xSulTa cvlilebiT (gamkveTrebiT<br />

Tu dayruebiT) sonantTa mezoblobaSi, rac araerTi sityvis<br />

warmomavlobis sruliad axleburad danaxvis SesaZleblobas iZleva (na-<br />

Sromi calke gamovida 1996 wels saTauriT: `sonantTa mezoblad<br />

xSulTa gamkveTreba-dayrueba qarTvelur enebSi~).<br />

am naSromis ZiriTadi debuleba is aris, rom `vinaidan sonanti Tavisi<br />

bunebiT mJReria da garkveuls SemTxvevaSi mas Seswevs unari g a -<br />

a m J R e r o s (fonologiuri korelaciis uqoneladac) mezoblad<br />

mdgomi yru Tanxmovani asimilaciis niadagze, aseve d i s i m i l a c i -<br />

i s tendenciis SemTxvevaSi mas aqvs unari gamoiwvios mJRer xSulTa<br />

dayrueba-gamkveTreba, e. i. enaSi fonologiuri korelaciis uqonel sonantsac,<br />

roca igi moxvdeba TanxmovanTan mWidro kontaqtSi (r i s<br />

S e d e g a d a c k a r g a v s s o n o r o b i s g a r k v e u l x a -<br />

r i s x s), SeuZlia mezobel TanxmovanSi gamoiwvios iseTi cvlilebebi,<br />

rac Cveulebriv mJRerebs.<br />

sonantebTan mezoblad xSulTa disimilaciuri dayruebis procesi<br />

SesaZloa fSvinvier variantze SeCerdes, magram qarTvelur enebSi da<br />

aseve sxva <strong>iberiul</strong>-kavkasiur enebSi gansakuTrebiT niSandoblivi Cans<br />

maTi gamkveTreba, rac efuZneba am enaTa specifikur fonologiur<br />

struqturas _ xSulTa sameulebriv sistemas. amdenadve sonantTa mezoblad<br />

xSulTa disimilaciuri gamkveTreba specifikuri <strong>iberiul</strong><strong>kavkasiuri</strong><br />

fonetikuri procesia (gv. 3-4).<br />

am zogadi, poziciurad Sepirobebuli fonetikuri movlenis safuZvelze<br />

gaanalizebulia iseTi leqsikis istoriul-etimologiuri kavSirebi,<br />

rogoricaa: cotne _ mcodne; kuda _ kuntula; ved- _ ot(eba);<br />

marT-oden _ martoden; imiT-rom _ imitom; keTri _ ketri... sumbaTaSvili<br />

_ supataSvili; artaani _ arTana da misT. megr. ontu (Sdr. an-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!