iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
akademikosi qeTevan lomTaTiZe da <strong>iberiul</strong>-<strong>kavkasiuri</strong> <strong>enaTmecniereba</strong> 21<br />
warmoCnda, Tu ra mniSvnelovani istoriul-etimologiuri Sedegebis<br />
mocema SeuZlia enobriv monacemebTan kompleqsur sistemur midgomas.<br />
am aspeqtiT kvlevis areSi ramdenime aseuli leqsikuri erTeuli moeqca<br />
da sityaTa bevri iseTi etimologiuri kavSiri gaiSifra, romelic<br />
sxva (izolirebul) SemTxvevaSi sruliad warmoudgeneli iqneboda;<br />
vTqvaT: gorgali da borbali (gv. 5-6); ugulava da ubilava (gv. 7);<br />
ciba da cuga (*cigva) (gv. 25-33); furCa da qurCa (gv. 35); qviTkiri<br />
da fiTkiri (gv. 37) da mravali sxva. gansakuTrebiT xelSesaxebia am kanonzomierebis<br />
gamovlena qarTvelur Tu <strong>iberiul</strong>-kavkasiur enaTa saer-<br />
To monacemebSi. magaliTad, am kanonis safuZvelze saimedod gaiSifra<br />
megr. afu (`aqvs~) zmnuri fuZis fonetikuri kavSiri qarT. aqv-s zmnas-<br />
Tan (qv → f) (gv. 37-41; agreTve: qess, t. 3, Tb. 1983, gv. 29-32).<br />
aseve poziciuri (kombinatoruli) fonetikuri cvlilebis sagulisxmo<br />
kanoni dgindeba qarTveluri enebis xSulTa cvlilebiT (gamkveTrebiT<br />
Tu dayruebiT) sonantTa mezoblobaSi, rac araerTi sityvis<br />
warmomavlobis sruliad axleburad danaxvis SesaZleblobas iZleva (na-<br />
Sromi calke gamovida 1996 wels saTauriT: `sonantTa mezoblad<br />
xSulTa gamkveTreba-dayrueba qarTvelur enebSi~).<br />
am naSromis ZiriTadi debuleba is aris, rom `vinaidan sonanti Tavisi<br />
bunebiT mJReria da garkveuls SemTxvevaSi mas Seswevs unari g a -<br />
a m J R e r o s (fonologiuri korelaciis uqoneladac) mezoblad<br />
mdgomi yru Tanxmovani asimilaciis niadagze, aseve d i s i m i l a c i -<br />
i s tendenciis SemTxvevaSi mas aqvs unari gamoiwvios mJRer xSulTa<br />
dayrueba-gamkveTreba, e. i. enaSi fonologiuri korelaciis uqonel sonantsac,<br />
roca igi moxvdeba TanxmovanTan mWidro kontaqtSi (r i s<br />
S e d e g a d a c k a r g a v s s o n o r o b i s g a r k v e u l x a -<br />
r i s x s), SeuZlia mezobel TanxmovanSi gamoiwvios iseTi cvlilebebi,<br />
rac Cveulebriv mJRerebs.<br />
sonantebTan mezoblad xSulTa disimilaciuri dayruebis procesi<br />
SesaZloa fSvinvier variantze SeCerdes, magram qarTvelur enebSi da<br />
aseve sxva <strong>iberiul</strong>-kavkasiur enebSi gansakuTrebiT niSandoblivi Cans<br />
maTi gamkveTreba, rac efuZneba am enaTa specifikur fonologiur<br />
struqturas _ xSulTa sameulebriv sistemas. amdenadve sonantTa mezoblad<br />
xSulTa disimilaciuri gamkveTreba specifikuri <strong>iberiul</strong><strong>kavkasiuri</strong><br />
fonetikuri procesia (gv. 3-4).<br />
am zogadi, poziciurad Sepirobebuli fonetikuri movlenis safuZvelze<br />
gaanalizebulia iseTi leqsikis istoriul-etimologiuri kavSirebi,<br />
rogoricaa: cotne _ mcodne; kuda _ kuntula; ved- _ ot(eba);<br />
marT-oden _ martoden; imiT-rom _ imitom; keTri _ ketri... sumbaTaSvili<br />
_ supataSvili; artaani _ arTana da misT. megr. ontu (Sdr. an-