iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba XXXIX
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
222<br />
i. CantlaZe<br />
ara megrulsa Tu qarTuli enis dasavlur kiloebSi gavrcelebul leqsema-<br />
Ta Tavkiduri Tanxmovani, aramed swored svanur enasTan identuri anlauti,<br />
vfiqrobT, SedarebiT ufro arqauli g- (Sdr. megruli Rar-Ral-i da<br />
m. Cuxuas gansxvavebuli etimologia _ ix. Cuxua 2000-2003: 265).<br />
imerxeul dialeqtSi `pirutyvis mkbenaris~ mniSvnelobiT Segvxvda<br />
gijR-ib-a- , romelic Zalian hgavs svanur garjR{n} (lxm., Cbx.), gˆ{r}jR<br />
(qs.), Rajg (bq.), Rˆjg (bz.) `tkipa~-s aRmniSvnel sityvas. S. futkaraZes<br />
(futkaraZe 1993:417) masTan Sesadareblad mohyavs `sityvis konaSi~ dadasturebuli<br />
erT-erTi mniSvneloba kirCx-ib-i’sa (`muwuki mWameli~).<br />
saanalizo Zirs SesaZloa ukavSirdebodes sulxan-sabas leqsikonSive<br />
mocemuli jR-ib-a (`tkipasaviT tili~), romelic dRes gurul dialeqtSi<br />
gvxvdeba `tkipas~, `mkbenaris~ mniSvnelobiT. igi `tkipas msgavsi mweria~<br />
niko da daviT CubinaSvilebis leqsikonebSi, xolo qarTuli enis ganmartebiT<br />
leqsikonSi `boqvenis mkbenaricaa~ da `tkipas~ sinonimic.<br />
Zvel qarTulSi qaraxsi `erTgvar sawyaos~ aRniSnavda. sulxan-saba<br />
orbelianisTvis is `didi yanwia~. igive mniSvneloba aqvs mas svanuri<br />
enis balszemoursa (q r xs) da laSxur (qeraxs) dialeqtebSi. vaJa-fSavelas<br />
mixedviT, `qarasxa stviris mTavari nawilia rqisa, romelic odnav mokakvulia<br />
da bolosken msxvildeba~, xolo imerxeul dialeqtSi qaraƒs-i aris<br />
`didi rqa, frCxili~.<br />
Tavis droze (1938 w.) arn. Ciqobavam erTmaneTs Seudara qarTuli<br />
RrZ-il-i da lazuri Rinjg-il-i/Renjg-il-i, xolo g. klimovma qarTulzanuri<br />
erTianobis xanisaTvis aRadgina *Rrj- arqetipi (klimovi<br />
1964:207), rac problematurad miiCnies h. fenrixma da z. sarjvelaZem<br />
(fenrixi, sarjvelaZe 2000:522). im droisTvis arc svanuri (Coluruli)<br />
Rjil (`RrZili~) iyo cnobili da arc imerxeuli RZil-i/Rjil-i. es<br />
ukanaskneli forma qarTuli enis dasavlur dialeqtebSic (leCxumuri,<br />
imeruli, guruli) dasturdeba. rac Seexeba imerxeulis variantebs,<br />
isini ar warmoadgenen erTi da imave mosaxleobis metyvelebas: sisina<br />
varianti inegolis (bursis vilaieTi) regionisTvisaa damaxasiaTebeli,<br />
xolo SiSina _ qalaq adafazarisa. orive muhajirTa qarTulia, magram,<br />
vfiqrobT, sisina afrikatis Semcveli leqsema aRmosavleT saqarTvelodan<br />
TurqeTSi iZulebiT gadasaxlebulTa STamomavlebisTvisaa damaxasiaTebeli,<br />
xolo SiSina varianti _ dasavleT saqarTvelodan iq moxvedrilTa<br />
memkvidreebis metyvelebis nimuSia. amgvari ram xom Cveulebrivi<br />
movlenaa interferenciuli enebisa Tu dialeqtebisTvis!<br />
rac Seexeba svanurs, Tu Rjil- fuZe dasavluri qarTulidan araa<br />
ColurulSi Sesuli, is gamogvadgeboda qarT. Z _ zan. j _ svan. j fonemaTSesatyvisobis<br />
sailustraciod da maSin Sesabamisi masala unda