Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

igS
GEDENK WAERDIGE
Wanneer'er te veel vochtigheit
valt , moeten de wortels aenftonts uit
gehaelt worden,al wasVook zes macn
den voor de tijt van de volkome rij-
ping. j
D'uifgetrokke wortel kan naulix ;
drie dagen goct gehouden worden ; i _
fchoon hy noch zoo wel bewacrt woir:
dewijl hy verrot, en ftinkt dan 7,eer
vuil Dies, hoc eerder hy rot meel geni.iekt
worr, hoc liet beter is. Hierom
ncemtmen t'elkens zoo veel uit d'aer-
de»als men gebruiken wil.
De wortel Mandihoka, Mandjhurnana
genoemt j groeit liet haeftighfte
van allen op, en wordt het vroeghlle
rijp: gel ijk dacr van ook het befte meel
gemaekt wort. ^
Dit gewas tiert het aldcrweeldcrighfteopeen
zandigcncn mecfl: ver-
branden gront, als d'andere.
De vooinacmlle Mandihoka van
allen ,
en die in daghelix gebruik is,
•woxtMandiüzparata genoemt,en waft,
zonder onderfcheit, op alle gronden, j
Hetmeelofdefarinha wort van deze
wortels aldus gcmackt.
De wortel, uit d'aerdc getrokken,
wort van de dunne fchil, met een mes,
ontbloot , die lichtelijk daer van gaet,
en dan met fchoon water afgewaf-
fchen Dan houdt een man den wortel
met de hant op den rant van een radt,
van vier of vijfvoet in 't kruis , dat op
de rant met een kopere of bl ikke plaet
beflagen is , die met vele uitgeflage
fcherpe garen doorboort is , als een
rafp. Het rat wordt door een of twee
mannen omgedraeir, als een flijplleen.
Het ralpfel ofafgerafpteftofte valt
geduungh beneden in een bak.
Dit rat wort by de Bralilianen Be^
cem Babaka, en by de Portugefen Ro- '
rafpfelgantlchdroogh
Ic
Deze zak met het rafpfe! wort in een
pers gcdaen, en dan daer uit, met
grootekrachtjher zap, dat ondeugend
en vergiftighis, gcperft, tot dat hec
wort,c'n vanal-
zijne vochtigheitontbloot is.
Het iiitgeperfte zap wort by de
Brafilianen Manipoeraoi Manipuern^
en by de Portugefen ylgoa de Mand/oka,
dat is, water van Mandihoka,
genoemt.
Het drooge en uitgepcrftc rafpfcl
wortdoor een zeef, die de Brafih'anen
Urupema noemen , gezift : en dan op
een ronde breede en ondiepe acrde of
kopere plact,pan offchotel, met vuur
daer onder, uitgeftort en gedrooghr, en
gclladigh met een houte fpatcl of lepel
omgeroerr, tot dat het gcnoeghzaemgedrooghtis.
Het vat, wacr in 't rafpfel gedroogt
wort, noemen de Bralilianen yimovipaOa^tndc
fpatcl F/pucuitaha.
Dit meel , ten halve flechts ge-
drooght, zoo dat het noch half week
is , wordt op Bralililch f^itniga^en op
Portugees Farm' are/ada genoemt.
Wanneer het noch meergedrooght
wort, heet het op Brafilifch f^iekakoa-
tiriga. Maer wanneer het geheellijk
gedrooght is , zoodanigh dat het duurcnkan,
dan wordt het op Brafiiifch
Fiata en Vicica , en by de Portugefen
Farjnbafecd, dat is, gedrooght meel,
en Farinha deGnerra, dat is,oor!ogs-
meel, genoemt ; dewijl dat gemeene-
lijk mee in 't leger ten oorlogh genomen
worr. Want hoe dit meel meer*
der gekookt en ged rooght is , hoc het
duurzamer is. Maer hoe zeer het ook
gedrooghtjCn hoe wel het voor de lucht
bewaertwort, zoo k.;nhet naulix over
het jaer goet blijven. "Want by aldien
da de Farinha y dat is, Ratdesmeels, flechts de minfle vochtigheir daer by
genoemt. Dcbakhcet op Brafiliaens komt, zoo bederft het. Waeromde
Meekabüy en op Portugeefch Koche de onzen en Portugefen, na den voorgang
ralar Mandihoka. der Brafilianen , het gedrooght meel
Slechte luiden, die weinighmidde- tot bollen, (Z^^'/Vfi op Brafiliaenfch genoemt}en
tot dunne koeken maken,
Jen hebben,rafpen den gezuiverden en ,
fchoongemaekten wortel met een j
hantrai'pofrijf, die zyTrf/';// noemen. I
Dan wort de gerafpte wortel in een |
langwcrpigh ronde zak gedaen , die
vanfchorfenvanboomengcmaektjen i
ontrent vier vingeren brcet is, en bydc !
Portugefen E/premeudouro aeMandi- \
hoka genoemt wort
endieopeenroofterof op eeneplaet,
meteen vveinigh vuur daer onder, hert
bakken
'•
, en in de brootkamers eenen
tijt lang bewaren,
Wanneer het zap Manipuera, uit
den wortel Marfdihoka geperft, en m
een vat gedaen is, en den tijr van twee
'uuren te zinken geftaen heeft , zo;>
blijft