Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

ZEE.
tVring-prtiïmen.
Devruchr, bydcMaleycrs Boenga
Tanjong , by de avanen Komhang J , by
de Sinefen Kaïiky, en by d'on^en
Wringpruimen genoemt , wad: aen
eenen zecrhoogen boom , met gekronkelde
bladen. Hy heeft kleine lijfv^erwigebloemtjes,
die des morgens open
ftaen,en een wonderfchoone en liefelijke
reuk van zich geven j maer fluiten
zich, tegen zonnen opgang, weder
dicht toe.
De vrucht is naulix zoo groot als
een hazelnoot en van een zelffte fat-
foen : eerft groenachtigh en daer na
bleekroot en oranjeachtigh. Het
vleefch,of het geeneetbaer is, zit van |
buiten aen een bruinen fleen , is oranje
verwigh , en fmaekt onaengenaem en
wrang. Waerom deez boom meer.
cti LANT-REIZE. jff
den
als een roos >
vol ribbetjes.
maer zonder takken en
Boea Bidara oïCMaffam^o'i Steekpruimen.
De boom van de vruchten,die by dé
Maleyers en Javanen Boea Bidara , by
de Sinefen en Portugefen Majjam , en
by d'onzen Steekpruimen, van wegen
hacr ftekelige en doornige takjes, gc°
noemt worden, fchiet met zijn loofen
takken hooger, als onze krieken- of
kerfl^n-boomop , en heeft asgraeuwe
bladen, daer drie aederen doorloopen.
Hy heeft kleine takjes, om en om met
fcherpe doorntjes bezet , die men ten
eerflien qualijk kan zien , en derhalven
onvoorzichtigen , in het afplukken
der vruchten, lichtelijk quetfen.
Deze boom draeght het gantlch
jaer door vruchten , en zoo overvloe-
om zijn cierlijk geway en welricken- delijk, dat de teere takjes gantfch ne
den aert van bloemen , in de hoven geplant
wort, als om de aengenaemheit
van zijne vruchten, die by ons volk
niet zeer begeert worden.
Karembolas.
De vrucht , by d'Indianen Karam-
bolas en ook Kamozia , Karahelli^
Chamarah en Bolunbach genoemt,
op, als een kerfïc-boom , en krijghc
bleek- blaeu we bloemen, daer uit de
vruchten voortkomen , die in 't eerft
dcrbuigen :
dies men zich met recht
over de zeltzame vruchtbaerheit van
dezen boom te verwonderen heeft.
De vruchten hebben de groote van
eene hazelnoot , zijn donker-groen^
achtigh. Het vleefch is van binnen wir,
daer een lijfver wigh fteentje in zit. Zy
komen voort uit kleine geelachtige
fterswijze bloemtjes, met vijf blactjesj
daer ook vijf vezeltjes of ftijlen tuf-
groeit in Indien op verfcheide plaetfchen ftaen.
fen, aen eenen boom, die teder van Men eet deze vruchten gemenelijk
ftam , takken en bladen is. Hy komt raeu uit de vuift. ! De fmakeis liefelijk
uitzijnzaetvoorr, en fchiet zoo hoog zuur, en wat tzamentrekkend.
verdrijft de hitte en dorft.
Zy
Deze boom groeit buiten Batavia
groen, en daerna geel en deurluchtig |
worden, en hebbende gedaente van i
in 't wilt: maer d'onze hebben dien,
om de aengename fmake van zijne
vruchten, vooreenige weinige jaren,
een pompoen ; maer vallen kantigh. buiten en binnen de ftad , in de hoven
Zommige dezer boomen geven en tuinen beginnen te planten,
' D'onzen
("het geen wonder is} vruchten van I
zoo hefelijken verquikkendefmaek,
dat niet aengenaemers kan gcfmaekc
JavaenCe Raten
worden. Andere zijn wederom zoo
hebben dit gewas, dewijl
zuur en wrang, dat zy nietalleenden het als onze rapen,onderd'aerdcwaft-,
mont; maer de kele toetrekken, alsof dennaem van Javaenfe rapen gegeven,
zy den menfch wilden verftikken en die de Javanen en Maleyers Gadang
van het leien berooven. Wanneer noemen. Zy waflTen knobbelich, by
men dezelve doorfnijt,vertoonen zy na als artizjokken onder d'acrde, en
de gedaente van eenfterre, met vijf zijn byna van groote alsonzehierlanr-
hoeken , van binnen ;
rapen : hoewel zy in fatloen,rmack
fe
De bladen van dezen boom zijn en vleefch, daer van verfchillen. Het
fchoon groen van kleur , met blaetjes bladtof lof is donker groen met wit-
' ach-