Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Wilde
knncelboom.
164.
GEDENKWAERDIGE
oly cn meer andere dingen van te bekomen
^ijn.
Men moer goede zorgc voor de jonge
boomeii dragen , dat die van de kevers
niet bedorven worden. Deze
wurm h-cfc twee kherpchooren.^, ui
hma , of ook Kaunama , dat \s »
zoec-hout : want Kan is , in de talc des
lants, hout: en Nam a zoet gez^it:
deMaleyers Kan Mams: Ae Zmgale-
{ex\y of inwoonders v:ix\'7je^\o\\^KU'
rndooïKttrufido: d'Arabieren etter-
de gcdaente van een fchaerwevel: faacn^e-.fe ,o{ Kerfah.
maer is zoo groot mee. H y zet zich Voorhene plagh deze kaneel by de
gemeenelijk' in het hert van dejonge onzen van daer vervoert te worden:
boo:nen , dat hydootbijr, en onder- maer zedertzy het eilantZeylon hebr
houdt zich voorts zoo lange met het ben in bezit gehad, wort zulxweinigh
gedaen.
jonge fchcur je , tot zy g heel uitgaen : meer
't en zy men den wurm voor den dagh [
De
boom is van de groote als een
haeltjcn uitfujt : daer de Malabaren oranje-boom, enzomtijts kleinder en
behendi'^hmeewetenomtegaen.Dan zomrijts grooter; maer kleinder als
komt de beom weder tot vcrhael, en de Zeylonfche kaneel-boom. Heefc
groe:t onverlet voort. |
vele takken , welker tengere recht zijn.
Men heeft aen dezen boom bevon- De bladen zijn die van den laurier geden,
dat hy op het derde jaer, na de lijk: maer breder, bleker en vochtiplanting
of zacijing , met rakken van ger, en met drie zenuwen doorregen,
volkome en vo.flage groote bedekt De bloem of bloeifem is wit, en byna
is, en zeJert dien tijt de takken be- zonder reuk. De vrucht is die van
ginnen af te vallen: en dan zijn de
takken tot de hooL;hte van anderhalve
man, of ook wel van twee mannen,
opgefchootcn: en de ftam,die gantfch
met takken rontom bekleet en bedekt
is, niethooger als een halve cllc,
en ontrent een voet dik,
Alkmaendenfchiecgewonelijkeen ,
den wjldenolyf-boom gelijk, in 't be-
gin groen: dacrnarootachtigh, en in
hare volkome rijpheit zwart en blin-
kend. Hi cft van binnen een fteenrje,
die van de wilde oly ven gelijk , cn is
mctdiergclijkvlcefch bezet: waeruic
een 2-ekere groene olyachtige vochc
druipt: van reuk als de laurier-bezien,
nieuwetakuic: vallende midlerwijle enfcherpvanfmaek, meteenweinigh
d'oudeaf. bittcrheit vermengt. Wyders, deze
In den drogen, of 'z.omer-tijt vallen vrucht heeft aen het plat gedeelte een
kleinen kelk.
de takken meer en hoopigcr af, als ,
in den regen - tijt. In den tijt van drie De fchors van dezen boom , of ka-
maenden groeien de rakken tot vol- neel,isdik ,en zondereenige uitftee-
fmaek: hoewel de dunne fchor-
kende komegroute. Ik heb zelf , om de ftad j
Koylang^ meer als vier .duizent boa- j
men doen planten: doch die meeft
door oiiachtzacmheit van mijne na-
volgers vergaenzijn.
'
Daer zijn veelcrlei gefl-ighten van
dczen boom, die aen hunne vruchten \
te kennen zijn: inzondcrheitaenhet
water, dat in de doppen van de neu-
ten is.
Een groote menighte van bofch -
of wilde kanecl-boomen , groeit in
hetlantfchap van Malabaer: maer de
kaneel is in treffelijkheit en reuk veel
Hechter, a1s die het eüant Zeilon
voort bre n ght : want op gene andere
plaetfe groeit d'oprechte kaneel, als
opd'edandenZeylonen Floris.
De Portugffcn noemen die kaneel
Canella Jel Mat o jdat is , kaneel van 't
bofch : de Malabaren Karua of Ba-
fen cn takken een weinigh geuriger
zijn: doch in alle deelen flcchter en
geringer, als de Zeylonfche kaneel.
Uit den fchors des wortels wordt
eenolyeen vliegend zout,kanfer ge-
noemt
, gediftelcert. Zy is lichter als
het water, daer zy te gelijk mee op-
klimt jklaer en doorfchijnend, geel-
achtigh, fterk en welriekend, zeer
fcherpvan fmaek, en diepdeurdrin-
zy beftaet uit
gend ofdeurtrekkend :
dunne deelen , en die haer in d'ope en
vrye lucht lichtelijk verfpreien en ver-
vliegen.
De kamfer is zeer wit, cn in reuk
veel treffel ijker als de gemeene kanfer
Dcflelfs deelen zwemmen of
drijven in d'olye , wanneer die eerft
gcdilleleert en noch warm \S; en
zijn met haer onz-ichtbaer vermengt,
en