Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

5^
GEDENK WEERDIG E
war rmalder,rer zijden uitfchietcn.Zy !
zitten by wijlen eenalleen: maer ge- '
De
nagelen worden eermael des
jaeis gf plukt; fe weten, van half
mccnelijk veel in getale bymalkande- Herfft niaenr,of begin van Wijn- tot
welke tijt aldaer dé
ren, aen langachtige fteeltjes: ziin Sprokkel-macnt :
aen de toppen der takken purpur van befle zorr,er-tijt en tijdighfle faizoen
'
kleur, en geven een byzonder Ichoon
enaengeniem gezight: maer zijn an- \
is.
Een gedeelte wort met de handen
dcrs herten donkergroen, zy geven, afgeplukt, en een gedeelte met een
tudchen de handen gewreven , een lang riet, of met een fl< gel, aen een
llerker reuk als de nagelen zelfs: ge- touw gebonden , afgefla^en. Maer
lijck ook het hout van de takken na deze lacfte wijze van doen is de vei-
nagelen ruikt en fmaekt.
"
lighfteniet: naerdien daer door, in-
D'eindcn of toppen der takken dien men niet vcorzichtigh te werk
eindigen in vele dunne fcheurjes of gaer, de einden der fcheutjes gequefl:
ftccltjes: aen welke fteeltjes knop- worden: waeropdcsvolgendtn jaers
pen of botten groeien, daer uit vele een fchraleoogft volght, hoe vruchtbloemen
fchietcn, tien ,twintigh,en baer dien het faizoen ook belooft,
mecrbyeen. I
Wanneer
de plukking gefchiedcn
Ten leden waflên de knopjes tot zal , zoo wort de gantfche gront on-
vrucliten, dicin het groeien zeer tai derden boom uirgewiet engezuivert,
' zijn, maer hert, wan neer zy volwaflcn om d'afgellage nagelen des tt beter te
izjjn. terft Zijn zygroen,daer na root vinden, ennietondcrdegroenteover
of bleeckroot van kleur , als wanneer 't hooft te zien.
de hoornen zich toonen, als ofzy met De nagelen, die aen den boom blijfchaerlaken
bedekt waren, zoo dat ven, zwellen en worden bolendJcin
ren:
'
men dan gene bladeren byna kennen
kan: dat een lulHgh gezicht ge^ft. i
het rijpen, en vrclgrooter alt.d'ande-
Zy bloeien eerft wirachtigh, byna als
maer onbequ.iem om tothet dagelijx
gebruik gebczigr te worden, en
ker{rcn,enelkblaetje vandebloeflem zijn hiCrom by d'unzen ook niet bc-
is met drie ftrcc-pjes onderfcheiden. geert.
volgenden jaers vallen die van
D m worden de knoppen groen , ein- j
Des
dclijk root of ros-bruinvaa kleur, en zcUs af, en werden, fchoon zy zoo
aromatijk van krachten niet zijn,
en onbequacm om djghelijx gebefpijker
of nagel, boven aen de kop zighf te worden, in waerde gehouden,
en inplaetfevan z;iet, tot voorplan-
'
daer na geelachtig of geelachrig zwart.
' Zy hebben de gedaente van een botte
met een kleine uitholling, daer een '
ront dopje in zit, dat'er lichtelijck af ting van andere boomen , gcbruykt.
gaet en bros is. De nagelen zijnan- i
ders hert van ftof, en zoo licht niet te
breken. Als'er meer bloeifcl als bladen
aen de boom zijn, is heteen teken
van een rijpen ooghll van vruchten.
De bloemen rieken veel geuriger
by helder en droogh weer ; maer
minder by rcgenachtigh weer : waer
aen ook de meerder en minder
vruchtbacrheydt hangt. Want m een
droogh faizoen worden dikwilsmcer
vruchten als bladen getelt ; hoewel
ook in een goet fayzoen alle de boomen
jaer op jaerniet cvenvruchtbaer
zijn : wantom het tweede of derde,
en zomrijts om het vierde jaer is deze
vruchtbacrheyt minder, als of de
boom dan zijne krachten weer vergaderde,
die door te milde vruchtbanng
uitgeput IS.
Hierom
worden die nairelen de Moe-
der der vruchten, of Moer- nagelen
genoemt.
Eenigen dier nagelen, dewelke van
de boeren over 't hooft gezien zijn,
en opd'aerde van zelf afvallen , wortelen
fchieren , groeien binnen d'aght
of negen pren tot een vol waffen boom
op, en geven vrughren neffcns d'andcre:
maer evenwel ge> en de jonge
fcheuten, die om het tweede ofderde
jaer verplant worden, overvloediger
vruchten.
Men zeit de nngel-boomen hondcrt
jaer in'tlevtn blijven, eer zyuit-
gaen.
De verfchgelczc vruchten zijn rootaghtigh
,en ten weimgh zwartachtig,
diedan, om geheel zwart te worden,
gedrooghc en gerookt, en om voor de
wurm-