30.08.2013 Views

Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2 E E- én L A<br />

Eenigén ftellen twee Bandcis of<br />

Bayen op het eilant Ormus : een ten<br />

OoftenjCnd'anderetenWeften: met<br />

twee gantfch veilige havens, welke<br />

door eene kleine ftrokc lants, die verre<br />

in <strong>zee</strong>fchict, gefcheiden worden.<br />

Op het gantfch eilantis geen water<br />

Nvatêr- behalve in eenige fcheuten, daer zont<br />

ioosneit • • 1 I I 1<br />

des ei- water in is : hoewel het een zouter als<br />

lams. het ander is. Maer by noot kan men<br />

het water drinken, dat uitcenige bronnen<br />

of putten gcfchept wort, die by<br />

laegh <strong>zee</strong>-gety zich opdoen. Hoe<br />

deze putten verder van de bergen zijn,<br />

hoe hej: water minder zout is.<br />

Het regent ook by wijle op Ormus<br />

die op het jaer vijftien hondert en zes<br />

en tnegentigh regeerde j vond eenen<br />

nieuwen bron van foet water ielurum-<br />

bak. Na by dezelve plactfè,tuflchen<br />

de rotfen, niet verre van <strong>zee</strong>, komt ze-<br />

ker zout water voort , dat 's lants inwoonders<br />

op Perfifch Abdarmon , dat<br />

gezeit is Kyirtzmy-water ^ noemen<br />

dat de kracht heeft van kamer-gang te<br />

maken, en het lijf van vele onremigheden<br />

te zuiveren.<br />

Vele menfchen komen aldaer op<br />

*5 zekeretijden van 't jaer dit water drin-<br />

• ken,<br />

na hun welgevallen , zoo lang als<br />

zy genoegh hebben. Wanneer zy nu<br />

ontlan:inggevoelen,zooceten zy (^om<br />

verzekert te zi jn,ofzy gantfcheh jk gezont<br />

zijn) een weinigh vaneen oranje-<br />

appel of citroen : en indien zy aenflonts,<br />

zoo dra zydie gegeten hebben,<br />

de korlcn van onderen lollen, zoo houden<br />

zy zich <strong>zee</strong>rwelgezuivertre zijn.<br />

Welzijnopditcilant dne levendige<br />

bronnen, die van verfcheide oorden<br />

uit den voet des berghs komen, en drie<br />

rivieren met klaer en helder water maken<br />

: maer het is zoo zout , als het<br />

Zoutheit. yyafgr y^n de <strong>zee</strong> zelve.<br />

In het hangen der bergen , die na 't<br />

ooften en zuiden leggen, (Iromen kleine<br />

rivieren met <strong>zee</strong>r klaer water: maer<br />

het is mede zoo zout, dat men des zo-<br />

mers, wanneer de bedden , of de killen<br />

van defe rivieren droog zijn,de boorde<br />

met groote ftukken of klompen zouts<br />

N T-R E ï Z E. S^<br />

bedekt ziet. Wanneer dit zout door<br />

de hitte der zonne gcftolt is, geeft hec<br />

de plaetfe te kennen, die tot een bedde<br />

aen de rivieren des winters dient.<br />

Ter oorzake van de zoutigheit en<br />

drooghtederacrde, fchijnen alle velden<br />

en bergen van ditcilant van verre<br />

niet dan zoutklommen te zijn: dat een<br />

<strong>zee</strong>r bar en vcrvaerhjk gezicht geeft<br />

naerdien de kleur der zout-ltcftè zich<br />

duider, verbrant, en aen achtigh ver-<br />

toont.<br />

Men heeft'er zekere zoute kley , of<br />

pot-aerde : vvaer van drink- en water-<br />

vaten gemaekt worden : dewijlzy het<br />

water een friflche en goede fmaekby-<br />

zetten.<br />

Het gantfche lant is niet anders als Aertc<br />

zout, droogh, dor, enonvruchtbaer. vrngt-<br />

in driejaren niet.<br />

Menheeft'er alleenlijk eenige weinige<br />

putten met'zoet water: daer mee<br />

de tuinen des koningsen Vczirs bevochtight<br />

worden.<br />

FerraGutxa, koning van Ormus,<br />

tuinen deskonings en viziers, die al-<br />

Waer om aldacr by na geen boom noch<br />

eenigh gewas groeien wil : behalven<br />

eenige weinige op de vlakte en inde<br />

les, het geen'er geplant of gezaeic<br />

wort, volkomentlijk voortbrengen.<br />

Het eilant is ook van behoeften tor levens-middelen<br />

ontbloot.<br />

Alhoewel nu dit eilant gantfch onvruchtbaeris,<br />

zoo groeien e vefïwel op<br />

zommige plaetfcn eenige boomen,<br />

doch brengen gene vruchrcn voort :<br />

behalven eenige weinige dadelbomen,<br />

en een kleine vrucht, die aen eenige<br />

doornige heeftcrs gi'oeit , met groene<br />

bladen, die een weinigh fchaduwe<br />

maken. Daer en boven groeit'er noch<br />

een ander (lagh van heefter, die kleine<br />

en rouwebladen heeft; want alle deze<br />

("waer onder eenigen <strong>zee</strong>r<br />

heefters ,<br />

dikke ftammen hebben, _) zijn <strong>zee</strong>renaengenaem<br />

in 't oogh , en vol door-<br />

nen: als ook de weinige kruiden, dic<br />

deze drooge en onvruchtbare<br />

voortbrengt.<br />

aerde<br />

Men vindt ook eenige groote en<br />

takrijke boomen, en zelfs <strong>zee</strong>r green,<br />

in d'openingen der rotlen ; niet tegenftaende<br />

eenigen gcfchreven hebben,<br />

dat lover, kruit, noch gras op dit ei-<br />

lant groeit.<br />

Dit eilant geeft veel minerael of<br />

bergh-zout, dat helder en doorfchijnend<br />

is : desgelijk zwavel , die op ver-<br />

fcheide plaetfe der bergen valt. In<br />

herde winters, wanneer hetovcrvloe-<br />

delijk regent, wort veel zouts \an \\QX.<br />

water, dat van de bergen afloopt , door<br />

M de<br />

baeiheiCi

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!