Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

j66
de gcnber
G E DE NKW AE RD IGE
en niet zonder reden : de- ongelijk : zijn dik, groot, en in de brc-
wijl dcfiêlfe bbden die van de gcnber
hoewel langer en meer ge-
gelijk zijn ;
opent. Üok is do wortel groocer j dan
de gcnber.
De wortel wort uitgegraven, en dan
gefneden en gedrooght , en na ver-
Icheide gcweften vervoert.
- Inhetlant van Malabaer, op het
Boom , •i
M.ikrcof eilantSint Kruis, deskoningri)ks van
Macer.
l^octzijn,aen d'oeverdesf^room.syl/tf;2-
^^^//'f, groeit een boom , dic by de Bra-
teen diepte verfpreit.
De fchors dezer wortelen is dik,
rou, gcborften , alchverwigh van buiten,
macr van binnen wit: vol melkachtigh
zap,wanncerhy verfchisrmaer
geelachtigh, als hy gedrooght is, en
zeer t'zamentrekkend. En fchoon
dit zap met een igc samentrekking een
weinigh bijt ,
zoo gaet nochtans dit
bijten haeft over.
Deze boom bemint vochtige en
zandigc plaet fen, en doet byna alle gc-
manner artzen C^Ukre genaemt wort,
by d'ingcboore Kriftenen Makruyrey waflenrontomhemuitgaen
|
en by de Portugefen Arbore de las Ca- De fchors der wortelen van dezen
maras ^ en Arbore San6io,dèX: is , boom \
•van den rodm loop-> en Jjcilige hoorn. De |
Jo^riies of Heiligen van dien oort noe- !
mcn denzel ven boom, in de tale des ^
boom is by de Malabarcn en andere Indianenin
de hoogde waerdye,en wort
ook zeer veel gebruikt in alle de gaft-
huizen der lantfchappen van Sina,Ja-
\^.ms,Knra Santen Macre Ntftufaga- pan.Malakka en Bengale , tegen rode
rw/jdatis, Macre VS denmenfchem'an en buikloopen en bloctfpouwingen
\
j
'
d'engelen getoom tot hun heil. By Ga- alwaer men die uit Malabaer ontbiet.
knus, DiüfcoridesenPlinius wort hy ! D'artzen,zooBrahniannen,Kana-
Alacer^en by Avicenna TaHsfdr ge- rijns alsMalabaren, genezen met den
genoemt: want ook d'aeloude Gne.
ken hebben dezen boom , of altoos
geftotenverfchenfchors,gcmengtmet
karne- of zuure-melk, allerlei flagh
deflêlls fchors , onder dien naem ge- van rode- en buiklopen. Eenigen weiken
den drogen en gefloten fchors, tot
kent. !
Het is een breedeboom, groter dan
den olm-boom, en heeft veletakken. ,
De bladen zijn zes ot zeven voeten
lang , twee breet , aen de boven-zyde
blcek,en aen d'onderfte donker-groen.
Mengel 'oftdeez boom geen andere
vrucht hecfc, als zeker zaet van de
grooteals een duit, dat dun, hcrtsgewijze,
geel , maer van fmaek als een
amandel, of pit van een perfik , en met
een dunne en witte vlies bedekt is. Het
leit in zekere blaze beOoten ,
die uit
J
;
twee zeer dunne t'zamengevoeghde
en doorfchijnende vliezen beltaet.
de zwaerte van een loot , ecnen nacht
ineen mutsje wei, en ge ven denzelven
tweemael des daeghs te drinken , des
uchtens en des avonts. Aenftonts daer
na geeft men den kranken rijs t'eetcn,
zonder zout en boter gekookt, en
hoender-kuikens, in het afzietfel van
rijs gekookt,geweikt en geftooten.Zoo
by wijle de noot vereifcht, mengt men
daer opium onder, tot fterking van het
geneesmiddel. Ook wort de fchors
zeer heil zaem gehouden, omdebra-
kingteftempenenmagetc verfterken,
ingenomen met water van kruize-
Deze blaze groeit midden opeenblat, munt en poeder van MaHik
en is de blaze niet ongelijk , die in
bloeimaent aen d'olmboomen groeit
hoewel een weinigh breeder en plat-
ter. Het bladt van deze blaze is in
groote andere bladen niet ongelijk :
maer ftomper van fpits, en ontrent de
fteel fmalder, van verruwe tudchen
root en geel, oneffen, en met vele
rechte vezelen van de fteel tot het
einde doorloopen, gekrult en rim-
peligh.
De boom heeft melkachtigh zap,
gelijk de moerbezien-boom , en wor-
tels, die van den ftecn-palm boom niet
Volgens berecht van zekeren
Jogtte, heeft een klein ftukje van
dezen fchors meer krachts , als een
groote meenighte van C^lyrobolae7i-(chc\\Qn
,oï\7in Areka : ja wort
voortreffelijker gehouden , als de Malabaerfche
Koru. De vrucht of zaet
doot en drijft allerlei flagvan wurmen
uit 's menfchcn lichaem , en breekt
den fteen in de nieren. Ook zoude de
genen, die denzelven des uchtens gebruiken,
vryvanden fteen enkolijkwee
zijn, en niet dronken kunnen worden.
Op