Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z Ë iE. en L A
ccnPortugefe nacm, Fulo de miadre,
datis, h/oem der Moeder ^ of Moer-
bloem : om dat het bladt en de bloem
onze Moerbloem of Matricaria gelijk,
of miflchien het zelfde is. Het
heeft een groot gehakkelr blaf, en Waft
ontrent een voet hoogh. De bloem
komt uit een groen knopje voort , en
is fpierwit , met vcrfcheide getakte
blaetjes, dubbelt op malkandere , zoo
groot als een middelniatige angelier.
Bloem van Viervuuren.
Deze bloem fpruit uit een kleirt
knopje voort, enisvanfatfoenalseen
cnkelde angelier: maer zeer fc hoon
root van kleur. Hy beftaet uit vier gehakkelde
blaetjes, daer ecnige geeftige
krulletjes boven uitfchieten.
De blaetjes zijn van binnen donker,
en van buiten bleekgroen , en zeeraer-
tigh , met rontachtige ftreepjes doorwaden
, die allengs , na het fpits van
hetblat, dat bynadegedaente vaneen
hert heeft, kleinder uitloopen.
Deze bloem wordt meer om zijne
blozende verwe , als andere deugden,
("daer andere bloemen om begeert
worden^in de hoven en tuinen plaetfe
maer vergaet haeft.
vergunt :
x^üi of fVater-hloem.
Meii ziet'er weinigh ftaende wateren,ofdaer
waft d'eCn ofd'ander bloem
op Maer nergens vint men meer van
deze bloemen , Alli geheten , als langs
de tuflengracht van Ansjolen Jakatra.
Het is een cierlijke bloem, en kan
in huis, in water, bewaert worden. Hy
komt uiteen langachtigen en fterken
knoop voort : is bleekgroen, met eéni-
ge fteeltjes, van bmncn wit met geel
7aef . Wanneer hy open gact, is hy by
na als een tulpoficly van geftalte:
maer het bladt blijrtvan buiten groen-
achtigh, en is van binnen wit, met geel
zaec.
Wat byzondere krachten decz
bloem heeft, is onzeker : maer hy wort
om ^icraet mceft by eenige liefhebbers
van bloemen bewaerc.
Witte Viulet oijarron.
De bladen van deze bloemen zijn
even zoogekartelc > en door malkan-
N T-R fe ï Z È. H7
deren gekronkelt, als cJe hicrlandtfc
violieren. Waerom men die gevoege-
lijk witte violieren noemen kan : die
haer nergens in ongelijk zijn, als inde
reuk. Zy groeien buiten Batavia ]n*c
wilde, aen kromme heelters. Die deze
heerters in de hoven planten , kappen
den ftam een weinig boven d'aerdcaf,
en queken d'uitfpruitfels, daer bloemen
met meenighte aen groeien.
D'inboörlingen zeggen , dat deze
bloem van het eilant Baiy is overgebraghtjdiedenzelvcn
Jarron Jarron
noemenj maer de Maleyers BengaSu-
fiiriy de Javanen Malati Romfab ,
de Sinefen Belehoa.
en
Hy heeft gene reuk als des mor-
gens, eer de zon de dau van zijne blaet-
jes heeft afgczogen. Hy heeft gructe
gelijkenis met de Katfiupiri , maet
IS zoo ftcr k van reu ke niet.
Het bladt is bleek, en vangedaente
als een perfik-blat: maer wat biceder.
De bloem komt uit een bleekgroen
gedrneit knopje voort, van grooreals
een dubbelde tijloos: maer is Iheeuwic
van kleur.
KappaSj aïboomwolvan Bengale.
Een zeker flagh van katoen of
boomwol groeit te Batavia , dat uit
Bengale gebraght , en aldaer voortgeplant
is. Het wort by de Sinefen Algoedang^
by de Maleyers en Javanen
Ka\)asoï Kapfas genocmt, en bloeit
en draeght het gantfchjaer door.
Wanneer debloem afvalt , dan vertoont
zich de knop, daer het katoert
of witte wol in waft. De bladen hebben
drie hakken , en gelijken zeker
kruit i dat hier te lande Ende-voet genoemt
wort. De bloem is bruin roof,'
en heeft van binnen witte fpttfen of
pijlen.
Van dit katoen worden lywaten
en andere dingen gemaekt.
Batsjan , oï wilde Mangas , anders
Stinkers.
De vrucht. Batsjan by de Javanen,
Maleyers en Sinefen genoemt , is een
geflaght van Mangas ^ of wilde Man-'
gas , en wordt van d'onzen ,om zijne
fterkeen onaengenamereuk ,StiU'
kers genoemt : want men kan deze
vrucht op de merkt eer rieken , als
zien.
De