Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

2 E E . en LA
ofvijf boonen , die ik rontom een luft-
huis had gcleir, bykans een geheel
Icheepel vol quamen.
Kadjang.
Kadjang , alzoo by de Javanen en
Maleycrs, en by de Sinefcn Petau genocmc,
\% een foorte van eiweten of
wikken, die om hun daghelix gebruik,
by eenen ieder op Batavia bekent zijn.
Zy waflen rontom Batavia op de ak-
kers met groote menighte , en zeer
vveeldrigh.
De rijpe vruchten worden na hunne
graden afgeplukt en in de lucht
drooghr.ge-
D'erwetcn zijn zoo groot als de
wikken, die hier te te lande in het win-
rer-kooren waflen , en zitten in een
groene bolder , en zijneerft groen , en
daer na zwart. Tuflchen elk blat komt
een knoopje, daer een bloempje uit-
spruit: daer de wikken uitgroeien.
Deze wikken verfl:rekkcn het varend
volk een lekkere en zeer gezonde
potfpijze : wannccrze met een ftuk
fpek of wat uyen en boter gekookt
worden : want zy houden het Jijf en
den buikgezonten wel.
Men kan dezelve in een vochtige
pot, binnen drie etraacl , doen voortkomen
of uit waflTen: en te fcheep , op
lange tochten tot vervcrfching,voor
eenefalade ecten.
Boom Makandou.
De boom , wiens vrucht de Javanen
Makandou noemen , heefc zeer
brede, dikke en fchoone bladen. De
bloemen zijn wit en langvverpigh. Na
die afgevallen zijn, volght de vrucht,
Makandou genoemt, die volkoment-
lijk een pijnappel verheelt : behalve
dat hy zoo fpitsront niet toeloopt,
noch zo ftcenhert nietis:maergantfch
week. D'onrijpe vrucht is groenjmaer
de rjjpegeel.
Voorts is de vrucht flijmigh,en byna
fmakeloos. De Maleyerseeten dezelve,
onder d'afliche gebraden , tegen
den bloetgang , bort , kuch , aemborfligheiten
zijde- wee : om zijne em
plalrijke kracht, die in hare flijmerig
lieit fteekc.
|
1
I
Op Java groeit zeker breecJe boom»
met bladen als die van den eflchen»
boom, en meteen quaftigeof knobbelige
flam. Hy dracght vruchten, byna
als hazelnoten. Wanneer'cr de fchillert
van zijn ,zijnzy ectbaeren niet quaet
van fmaekimaereenweinighzamena
trekkend.
DebIaden,opde\vonden en zeeren
geleit. Zuiveren en heelen die, en maken
in 't kort een litteken daer aen.
Het zap der bladen, tot een lepel vol
ingenomen, verdrijft de wormen,
Daer groeit een heefter uit, die nleC
hoogh van d'aerdeopfchiet,en cerft
geele bloemen, als die vandeNachc-
fchaye, voortbrengt, "Waer na vruch-
ten, vecleby een, volgen, die inbare
onrijpheir groen: maer in harerijpheit
fchoon root, en ront van geftake zijn.
Wanneer men die tuflchen de handen
wrijft , geven zy zulke ftinkende reiu
ke van zich, als Duivels-drek noch Sü'^
gapenum niet kan hebben. HierDm
houden d'lndaenfe vrouwen die ook
voor de neus der genen, die het moerfpel
hebben,
D'Jndianen zeggen, dat zy niet eetbaer
zijn , en ook nergens anders , als
voor de quale voornoemt , gebruikc
worden.
'T>aulontas.
In de boflchen van Java groeit een
heefter, tot eene mans hooghtc, ert
fpreit zijne takken wijd en zijd uit, als
de water-willige in Hollanr. Ja deze
heefter kruipt zoo weelderigh voort,
dat de Sinefe tuinluiden die met vuur
en ftacl moeten uitroeien.
De bladen zijn die van de Balfa-'
mina niet ongelijk : en desgelijx op de
kantingefneden.
Hy draeght een kroontje van bloemen
, als de vlier : waer na bittere be*
zien volgen.
De bloemen of bladen rieken als kamille
bloemen, enfchijneneencndc*
zelve kracht te hebben.
Het afzietfel van de bloem en en bladen
is dienftigh tegen de kugh en langduurige
lantz.iekten: en geen geneesmiddel,
datftcrkcf de maentftonden
der vrouwen verwekt.
li % Vrucht