Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

J4.8 CEDENKWAËRDIGE
De boom,daeraen deze vrucht en by d'onzen gebroken *D////^r^Cfp,rocir,
isheelfchoonin'cooghjenby noemt. Hetwaftin Indienby na op
de blad en zijn alle wegen en in alle wilderninen: hoe-
lïa als de Mangas •, maer
grooverenook\vatgrootcr,alsdievan wel ecnigen het zelve ook in hunne
hoven queeken, om zijnen liefelijken
'd'amanddboomen', en donker groen. ,
Zijnbloeifel is ook van de Mangas, 'aert. Het \vaft niet hoogcrnoch dikker
dargeclis.en door verfcheiderijsjcs alseen bruine kool- ftruik, en heeft on-
der aen den deel ook dezelve gcdaen»
ii)tgebrcir,onderfcheidcn. Dc^cftacn '
alle om en om in takjes , en zijn recht te. Maer de bladen zijn hakkehgh,
purpcivcrwigh. j
brect en blcek-grocn. Het heeft ver-
:
De vrucht is groen, en van fiufoen fchcide bloemen, die des morgens oengroorealseengemcenclimoen.Vanlpcngaen,
en fluiten zich tegcns den
binnenzitten amandelen , dieaenge- middagh, wanneer de Zon begint te
namcr en fchoonder in het oogh zijn (leeken , weder. Zy zijn van binnen
als van fmaek : doch is de fmaek van de
vrucht zoo oniengenaem niet als de
fpierwit, en van buiten blcck-geel.
Zommigc zijn bykans een handt
rciike : maer zy is wat wrang en bitrer- lang, en voorts rontalseen klok. Anschngh,
en in deughtby de Mangas
niette vergelijken : waerom zy ook
derezijn aen den rantwat gchakkclr.
Na deze bloemen volgen ronde
wemigh te Batavia wort geplantjmacr| vruchten, die licht groen van fchel, en
komt met groote menighte in Wijn-f omenommet fpitze of fchcrpe dooren
Slacht-maent van Bantam na Ba- jnen bezet zijn, als de klitfcn: maer
f avia , en wordt aldaer op de merkt te zuiver en zoo kladdigh niet. De groot-
koop gebraghr.
de zijn niet grootcr, als een geele
pruimrdaer klein geelachtig zact in be-
Marokko o( 'Da-Vap.
Ontrent Batavia, en door het
gantfcheilantjava, waft een boom,
Marokko of rj^lorukko by de Porcugcfcn,
en by de Javanen Dap-Vap of
'JDadap^ bydc Maleyers T>arradap.,
CT by de Sinefen Oy Senjio genoemt.
Hy heefc bladen, als die vandepopcli.T;
maer wel eens zoo groot. Zyrie-
Vtn verfch en aengcnaem, en hangen
aen geele fleelcn.
Wanneer men dezen boom van verre
cnin'tverfchiet zietdacn, zoo fchijnt
hy even als met bloemen bedekt te
zijn: want ieder bladt is langs zijne aedtrtjes
metgecl, door het groen heen,
marmert, enzcergceftigh geplekt.
'sLants inwoonders Ie}7wn deze
flotenis. Of dit kruit de kracht heeft,
om iemant voor eenen tijt van zijne
zinnen te berooven, alszommigegcloven,
dat heb ik noch niet vernomen.
DcTocpaflen en andere zwarten , die
het buiten Batavia , in hunne hoven
hebben , houden het voor leugens , en
weten verder nergens meer af : doch
eenigen gebruiken de bladen.
Het IS eigentlijk een foort van
nachtfchcye of Bilfen.
Kananra.
De boom, by de Maleyers, Javanen
en S\nc(cn Kananga genoemt, heefc
eenige geele of papegay- groene blaetjes,die
onder zijnbloeifel ftaen, en by
de Betel gef^cten worden. Dies meri
fc>^&^
bladen op de pot met verfch gekookte zijne hooge kruinen \n de meeftctui-
rijs,en laten die daer onder ftacn meu- [
ken ; waer door dezelve van de bladen \
een liefelijke en acngenamé reuk |
krijght , en veel aengenamer wort om 1
t'eeren. Anders fchijnen dczebladen, j
nen, ontrent de luflhuizen of elders
aen de kant, bovenalle fruit-boomen
ziet uitftcekcn. Men heeft niet kunnen
vernemen, dat hy anderselders toegé-
bruikt wort.
zoo veel men tot noch toe heeft kun-| Behalvedeez,onderandcrcbcomen,
nen weten, geen gebruik te hebben. aen zijne neerhangende en kreupele
takken, wel te kennen is, zoo ziet men
Kruit Vutter.
[
Het kruit, by de Maleyers en Java- !
gcmenelijkindctopcenwintmole,dic
methacrgeklepdeveugelen vcrvaert:
nen /?d?//^/'