Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Voor-
treffelijk'
hefren
2: E fe. en LAN T-R É ï Z E.
.het muiren, overvielen de bczette- wijtftrekkende zee-kuft
4^
JTienighre
lingen bchendeli jk , en namen het ka- van kleine riviertjes , die door fchoO'
fteel of fortje in, dat d'onzen bezaten,
ne en luftigc valcyen vlietende, in
I
en floopten het te gronde. Het op- zee iiitwateren : welke valcyen alle
j
perhooftGideon Morritz, en allede met zuikermolens bezet zijn : niet
bezettelmgen, en ookaÜc de arbeits
luiden, dic zich by de zoutpannen van
de riviere Upauemma onthielden,
wierden terneer gehouwen.
Ook wierden de fchipper, kapitein,
luitenant en ecnigc flechte krijghsknechten,
die een jaghtaldaer, rot
vcrverfching van lijftoght, gebraght
hadden , en in eene boot , zonder ee-
nit;h quact vermoeden , aen lant geva-
ren waren, onder fehijnvan vnendt-
fchap , ter neer gematfl.
Drie bootsgezellen namen het
vluchten in het bofch , tot hunne be-
houdenis, te baet.
Eenigen hielden de Portugefen en
Brafilianenvan Maranhaon ^dic dicht
daer by woonden , voor de aenrech-
ters en belhamels van deze opftant
Maer veel meer zou men d'oorzakc
daer van op d'onzen zelfs mogen leggen:
als die d'inwoondcrs,door hunne
wrede en herde regeering , daer toe ali
gedwongen hadden.
Dus verre zy van de zes Kapitanicn
of Landtfchappen van Nederlantfch
Brafil gefproken. Vervolgens zal ik
verhalen, al het geen in Brafil, geduurendemijn
verblijf, tuflchen d'onzen
en Portugefen is voorgevallen , na ik
eerft de welgelcgentheit en voortrcf-
fclijkheit van Brafil, en onzen ker-
kelijkcn ftaet van Neerlants Brafil zal
ten toone geftclt hebben.
Brafil is zeer bequaem om allerlei
.vruchten en ge\vafl!èn te geven en
voort te brengen , die zich in andere
landen van Amerika, op dezelve, of
gTntha^t
van Brafil ontrent dic hooghte gelegen , bevin-
den. Maer tot noch toe heefr men aldaer
gene myncn of mineralen van
gout of zilver , d ie van eenigh belang
zijn, ontdekt.
Doch naefl: het gout en zilver be.
hoort voor een der voornaemfte koopmanfchappen
, de zuiker gehouden te
worden.
Geengeweft vangantfch Amerika,
dat bequamer gelegent heit tot den
zuiker-teelt en zuikcrhandel hceft,als
Brafil : want het hecfc langs zijne
alleen', om datdieweelderigh het zui-
kerriet dragen : maer dewijl d'afloopende
wateren der rivieren de zuikermolens
doen ortigaen: wacr mede
men vele arbeits van menfchenen becften
ontbcercn kan. Ook kan door
middel van deze rivieren d'afvoer van
de zuiker, en de toevoer van vercifchte
behoeften en nootwendigheden,
lichtelijk gefch (eden : het welk in het
ftuk van de zuikermolens van groot
belangen gewicht is : vanWelkege-
legentheden en meer andere, daer toe
vereifcht, de meeftc landen van Ame-
rika ontbloot zijn : en hecfrmen der-
halven het weric van de zuikermolens
aldaer raet profijt niet kunnen by der
hant nemen.
Daer en boven kan d'affchcepingfi
van de zuikcrna Europa en Afrika uit
Brafil ongelijk lichter en gelegendetj
als uit eenigen anderen oort van A me-
rika gefchieden : want de ftant en gele-
gentheitvan Brafil, als leggende 't ooftelijkfte
vangantfch Amerika,is zoo-
danig, dat die met gedagten niet voor-
deeliger kan begrepen woeden : jl
zoodanigh , dat die van de nature zelve
daer fchijnt geleght te zijn , om zoö
een aengenamen vrucht.als de zuiker,
aen d'andere doelen van den aerdbo»
dem, by wegen van koophande!,medé
te mogen declen.
Door deze zoo treffelijke en heerh'jke
gelegentheitzou Brafil, als het na
zijne groote bevolkt wierd, over beide
de zeen, te weten de groore Noort- en
Ethiopifche zee, kunnen domineren
en heerfchen, en frcquentatie met
fchepenover degantfche werelt hebben
: en door dat middel O.^ft - en
Weft waerts , daer het gelegen is , \ ordere
dienftige conqueften doen of
profijtelijke handeling fiabilcrcn en
vcfien.
Tot bewijs hier van kan het volgende
dienen.
-D'Ooftindifche fchepcn moerert
beide in het gaen en kceren , de kuftcn
van Brafil voorby. En gelijk dicfchepen
in d'uitreize , door vcilc^cnthcir,
Brafil menighmael acnzccken , zo(ï
(^f) 3
* zou