Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

2: E E- en LAN
wurmfteking bevrijt te zijn , een weinigh
in zee-water geweekt , en weer
gedrooght.
Aldus toebercitjom te verduuren,
worden zy op hoopcn gelcit, en dan
tTcheep gebracht, en naallcgeweften
des werelts verzonden.
Daer de nagelen aenkomcn , worden
zygemenelijk van hunne fteelen
gezuivert, en die afzonderlijk ver-
kocht. D'onzen noemen die ftelcn
Nagelgruü^Qndt Portugezen Bafton. j
T-R E I Z E. 3}
nagelen, door kracht des vuurs, met
een helm, een water, ofgeeft, die wonderlijk
zoet van reuk, endoor een
zonderhnge kracht den gebreken der
herflènen dienftigh is. Inzonderheit
is die tegen zekere lamheic , Beribery
genoemt,dienftigh.
Tot het genezen dezer qualen worden
ook de vcrfchc nagelen, klein ge-
kerft , en in zuiker ingeleit , dienftigh
gehouden. Uitdenagelcn,en felfsook
uit de bladen, wort een krachtige olie
De nagelen zelfs zijn zeer heet en getrokken. De nagelen, in melk ge-
kookt, verwekken de luft van byfla-
droogh, bitrerachtigh en fcherp van 1
fmaek, zoo wel de groene of onrijpe pen. Zy verfterken het herten ingeals
rijpe, maer inzonderheit de ge- want,'enmaken,gekauwt, een goeden
drooghde. I aeflèm. Zy worden ook verfch ge-
Zy fchijnen uit overvloedige gom- 2.ulr,en totgebract gegeten , om de luft
aghcigeenvuurige deden te beftacn: tot eercn te verwekken, en zijn dan
en hebben een aencrekkende en verdrogende
kraght : als blijkt uit het
volcrende:
Wanneer d'Ind ianen de nagelen zul-
len verkopen, of de gekochte leveren,
zooftelienxy gemenelijkmde nagel-
Ichuren of pakhuizen een groot vat of
bak vol waters, dat in 't kort uitwacf-
femr, en in de nagelen trekt, en die ver-
zwaert, tot merkelijk gewin der leve-
raers j ja men vindt de nagelen by na
zoo veel verzwaertte zijn,als'er warer
bygezet is. D'onzc ftellen ook dezen
vont van de nagelen te verzwaren, dikwils
ia 't werk.
Zooeenigen meenen, zou de kracht
van de nagel-boomen door hunne
hitte de voght des lants der maten na
zich trekken, dat geen groente daer op
waflèn kan : maer het \^ een groot
tnisverftant: naerdien de boeren zelfs
de groente uitwieden , om den gront
fchoonte houden : ten einde de boomen
des te weeliger zouden groeien,
cndevrugren na het afflaen te vinden
zijn : hoewel eenigen ook doeken of
kleeden in het afflaen onder de hoornen
fpreien, om de nagelen te kunnen
vinden.
En alhoewel de nagel-boomen om
hunne vruchten alleen aengequeekt I
en geacht worden, zoo is evenwel ook
in de bloemen , bladen , takjes , ja in
de gom , die de boomen uitzwectcn,^
een aromatijke kracht,en dezelve ver-
ftrekkcn artzenye.
D'Indiacnfchcen Portugeefêvrou
wen trekken uit de groene bloemen en i
gelen
zoo heet niet.
Voorname luiden maken ook eek
van nagelen , met de groene nagelen 'vn.
eek te leggen, die dan zeer duurzaam
is, en, om over de fpijze te doen , en de
mage te verfterken, en hare tering te
bevorderen , groote kracht heeft.
D'Indianen noemen die eek Atzjdr.
Noch ib'er een ander flagh van na- Konhgs.
gelen, hoewel bydengememen man s*''^"*
niet in gebruik, dewijl die raer en zeer
dier zijn. Zy worden by d'lndianen
Tjinka Papoua genoemt , dat zoo veel
gezeit is, a\s getande oïgehulde nage-
len : hoewel men hen beter geairde
nagelen zou mogen noemen, van wegen
de gelijkenis, die fy met een koorn-
air hebben, en dewijl zy uitd'opperftc
fcheutjes der takken ,
als de koorn-ai-
ren uit de halmen, fchieten.
D'onzen noemen die Konings-na-
gelcn, dewijlze by de Molukfche koningen
en grooten , tot waengeloof
toe, in wacrdc zijn, doch niet zoo zrer
om de finaek enwelriekentheit (hoewel
zy die boven andere uitftekender
hebben} als om hunne byzondere fatfoen
, en ongemeene raerheit : want
men zeit, dat tot noch toe nier meer
als een of twee boomen, die zulke na-
dragen, gevonden zijn , en ner-
gens als op het eilant Makjan alleen:
en ook eer eenigc nagel-boomen op
dat eilant uitgeroeit waren.
D'eeo dezer boomen is grooter als
d'ander : maer beide de gemene nagel-bomen
gelijk, uitgezeit in hoogte.
Ook zijn de nagelen zelfs veel grooter
'
E als