Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

206
GEDENK WAERDIGE
uit zuigen , zonder ier of weinigh daer jen, onder het geboomte , hier en dacr:
^
inblijfr. i
alwaerhetgelchilt,en voorts metkar-
Andcrs heeft men daer vcrfcheide ren aen ftrantgebraghr wort.
Neerlaritfchevruchtboomcn gcbragr, Het wordt meefttot verruwen ge-»
die zeer vvcelderi;;;h neren, en zeer brujkt : hoewel men daer ook vergoede
vruchten voortbrengen. ifcheide werkftukken van maken, en
Depoelen van Brafil zijn, doorde hctglat en fchoon pohjften kan.
De boom plant van d'uitfpruitfelen
gcduunge vochr,zoü wel op den gront .
als boven op, groen, en met geheel der wortelen voort, en geeft blocifel
verfchcidenllaghvan poelkruiden en noch vruchten,
heefters bew.iflcn. Dies men de poe- De Brafilianen noemen dezen
len geen water, maer landt zou mo- boom, uitftckentheits halve, Uiragen
noemen Ook voeden zy zoo wel pitanga.
ïanr- en water dieren, als vifTchen,
In den begin van het innemen de-
(ontrent de monden der rivieren, zer landen, door d onzen ,vondmen in
dacr oiicallijke mcnii;hte van ocfters vcrfcheide oorden, inde boflchen.
en kreeften honden, is het landt met goede parthyen van dit hout, doorde
zeker High van boomcn , Guapara- Portugefen al afgekapt: het welk toen
door de eigenaers,acn de Kompagnie,
bfl ;)f 'Jiiangle by de Brafilianen genoemt,
zoodanigh bezet, dat het voor
de reizers on bereis baer is.
verkogt en overgezonden wiert.
Sedert wierdt her zelve hout , zoo
Op de rteile heuvelen en wijrftrek- door donzen als Portugefen , van tijt
kende bergen, die op d'ecne plaetfc
kleiachtigh, en op d'anderc met grote
ftccnen als geplaveit zijn, is Brafil ook
7.eervruchtbaer, en op weinige plaer-
fen, en zelden ,
onvruchtbjcrufonbc-
wrifTcn: maer het leit overal met dich-
te boomgaerden en boflchen bewal-
fen : waer over de Portugefen ecrcijts,
met grooten arbeidt, hunnen wegh , in
hef reizen door het landt, na het kom-
pas hebben moeten richten.
( )p de bergen wort zeer welriekent
hout gekapt , dat, om de verfcheide
kleuren en vcrruwen, en andere uit-
ftekende gebruiken, als inzonderheit
het Brafilicn-hout, naturopeoverge-
voert wort.
Brajïlien-hout. &c.
De boom of ftam van het Brafilienhoutisgantfchknobbelighenbultigh,
als dat vand'oude en dikke hagcdoo-
rcns
Hy riekt liefelijkjCn worden zommige
wel twee en drie vademen dik.
De bladen zijn donker groen , klein
en ftckelachtighop het eind, en hangen
acndunne deeltjes.
Hetfpint, datwitachtigh, en on-
trent drie vingeren dik is, wordt'cr
rontom afgekapt.
Dit hdut wall: ontrent tien of twalcf
mylenvanllrant, in dikke boflchaed-
tottijt gekapt, en op hetjaerze'licn
hundert zes en zeven en veertigh, zoo
door der Kompagnies debiteuren als
anderen, aen dezelve gelevert.
Enalzoode Hooge Raden, Hen-
drik Hamel, BuUeftrate en Kodde, bevonden,
dat daer in buitenfpuorigheit
begaen wiert, en alle fpruiten , zonder
onderfcheit, aengetaft wierden , waer
door in tijten wijle de ftammen zouden
vernielt zijn geworden, zoo hebbendie
daer in by plakkaten voorzien,
op dat de houthakkeryc t'allen tijde
mochte voortgaen en in zwang blijven
, en de Kompagnie wat profijt
daer mede doen.
Ander fraci en net hout , dat in Brafil
valt, en daer ook handel mede zou
kunnen gedreven worden , is op Portugeefch
genoemt Pao Santo , Gitajba,
Violetcen-hout, Majóarandubay
cederen hout, en andere foorccn, daer
men mee fraeie werken van zou kunnen
maken.
De hoorn,Tataiba by de Brafilianen
geheten,en wiens hout de Portugefen
I
'Ptfö Amarelh noemen, geeft een gele
verruwe.
Deboomt^^vïr;^^ heeft een alchverwigen
fchors v maerdie wordt, in
water gekookt, root, en geeft een rode
verruwe van zich.
De boom J akauranday oVJaturiba
ofwitte^cderjCn vele andere boomen.
lang