Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

^ E E- èn LAN T-R E 1 Z E. ijf
die vvathooghopgcfchooten is; maer van binnen bloetroot , en fmaken als
de bladen 2,ijn wat grooter. zomerkerllen. Andere zijn wir en wat
Hy fpruit uit een bleekgroen knop- zoet'er. Zy gelijken zeer wel een oje,alsd'lris,is
welriekend/choon van ranjc-appel vanbuicen en van binnen:
gedaente, en heeft dikke vette blaet- i
maer zijn meer als vijf macl zoo groot:
jcs,die zoo zuiver wit zijn j alseerft want zommige wegen tien en twalef
neergevallen fneeu. ]n het midden is pont, en zijn ni de ronte tien of twalef
een geel hert, met Iteelen cfuitfpruit- 'duimen dik : dies twee of drie men.
felen. ifchen getioegh atfn een appel i'ceten
. Deze blom wort by d*in woonders, j hebben.
om zijne welriekentheit en fchoone Zy hangen met bofTèn van vier of
geftaltc, zeer geprezen , en in de mee- vijf dicht by malkanderen , onder aen
fte hoven aengequeekt: en geit dikwils dunne takjes , die metbamboefen on
een eenige blom twee Huivers.
Arroz of Rysblom.
Derijsblom wort op Portugecfch,
in een zclven zin , Fulo dl ArroZy op
Malaytfch Boengo Pi t /ia Tri a , en op
Javaenfch Pe//a Sidanga, genoemr.
Tc weten , hy wordt de rijs blom genoemt,
van wegen zijne reuk : want
derftut worden , of zouden anders,
door de groote der vruchten, breken,
of tot aen den gront neerbuigen.
De boomen hebben een geway of
loof, als d'oranje-boomen : behalve
dat de takken wat dikker en dichter^
en de bladen breeder zijn. Zy hebben
een wit bloeifcl , met witte bladen^
en geel zaet van binnen , en van de
groote als onze appel-bloeifeljdaer uit
hy riekt eveneens als njs, die eerft uit de vruchten voortkomen
de ketel komt en gekookt is.
Hy walt aen cencn rank, die zich
wijt en zijd uitfpreit, als de wijngert,en
fchoone en breede bladen , als die van
den queepceren-boom, heeft : die zoo
groen als look zijn. Hy groeit zoo
dicht in malkanderen, dat gene zon
daer door kan fchijnen, en wort met
bamboefen om hoogh geleidt. Het
bloempje heeft witte enkeldeblaetjes,
die van binnen met groene ftreepjes
doortogen zijn. In het midden flaet
een fpits puntje, datrontom met knop-
jes bezet is.
Het is te verwonderen, en zeer vermakelijk
om aen te zien, hoedetaeic
takken, door 't gewightc van zoo grote
en gout-geele vruchten en groene
bladen, neerbuigen na d'aerdc , als ofze
de menfchen komen noodigen,oni
hen te plukken.
Dit ooft duurt jaer in jaer uit.
D'afgeplukte opgehange vruchten
kunnen vier of vijfmacnden duurenen
goct blijven.
Deze vrucht tiert zeer weeldrigh
en wad gaeine in een vetten grondt,
dien men zeer fchoon moet houden^
inzonderhelt ontrent den rtam.
Pompelmoefen.
C^langasoï Manges.
De vruchten of appelen, pompelmoefen
by d'onzen, bydePortuge De meefte en bede Indiaenfche
izvijamhoa^ byde Malayers en by de i vruchten heeft men het gactfch jaer
Sinefcn Thoe genoemt , groeien byna door : uitgenomen eenige , wacr on-
nergens in gantfch Indien, als op groot der de vrucht, byde Javanen i^/^/z^^i,
Java, en binnen en buiten Batavia, in en by de Malayers Pao Ampelam gei
verfcheide hoven.
noemt, mee gerekent magh worden.
Dit gewas en vrucht komtnietals De boomen , dacr aen deze vruch-
van de kerl ofzaet, en van zijn eigen
afzetrel,als door kunft, voort. Op het
ten groeien , zijn zommige zoo hoog^
dikcnbreetvan takken, als de grootfte
eerfte jaer , na het afgezet is , draeght eikenboomen in Europc, en hebben
het al vruchten : maer de plant, dief takken alsdemifpelboomcn
van de kerl of zaet voortkomt, geeft
die cerft om het derde of vierde jaer.
Deze vruchten of appels zijn van komen '
Aen dunne fcheutjcs, die uit het
uitterile einde van de takken voort-'
, zitten heel klcme witte
buiten goutgeel van kleur, en cenigen bloempjes , dacr uit de vruchten met
\ ^
g i zuü--