Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z E ÏE- en L A
gacns m\ ronde^root i's : met de zoute
riviere Biberibi tuiïchcn beide.
Opdireilantjaend'Ooftzydejdeed
Graef Mauritsecne ftad (lichten, en
die, na zijnen naem , Maurits-ftad noemen.
Tot den opbouw van deze ftad wierden
d'afbraken en puinhoopen van
kerken , kloofters en huizen der ftad
01inda,na het RegifF, en van daer
derwaerts overgebraght.
Aen de Weft- of binnen- kant leidt
een groot mocrafch , en aen d'andcre
ofOoft-zydc, fpoeltde zee, tufTchen
hctfteenen rif over, voorby. Zy leidt
daer en boven, aen delantzyde,met
een acrde wal en vier bolwerken bewaert,en
meteenen gracht omringt.
Aen de zijde van het kafteel tme-
'ftus lagh de ftad open. De huizen wa-
ren'er wat ruimer, als op 't Re^if; dewijFer
wat meerder plaetfewas. Maer
ten tijde van den opftant der Portugcfen
wierdt de ftad vry kleinder gemaektenafgefnedcnienookdcmccfte
|
huizen gefloopt, om het Re9iff"des te
beter te verdedigen.
De ftad was volkrijk bewoont, zoo ;
van koopluiden,als allerlei flagh van
hantwerksluiden.
Maurits-ftad was op ieder van twee
hoeken met een fchans of fort gefterkt:
wanteven buiten de ftad , aen
de Zuit-zyde , lagh het een fort of
fchansPredrik Hendrik, en anders, na
Schans
ïtednk zljnc vijf hoekige geftalte van vijfbol-
^vf)?
werken, de Vijf-hoek genoemt.
hoek. Dit fort was met eene brede graghr,
borftweeringh en daer en boven met
palifladen omringht. Tot meerder
verfterking lagh aen d'eenezydeeen
dobbeld Hoornwerk, een groot, en
een klein.
Het befchermde met acht metaelen
flukkengefchutsde gantlche vlakte,
die, met hoogh gety en volle zee, met
water bedekt is : als ook de hoornwerken
voornoemt , tegen het naderen en
befpringcn des vyants. ,
fort Erneftus
^^^ ander fort was Erneftus , na
Johannes Erneftus, broeder van Graef
Maurits, genoemt. Het was vierkant,
en beftont uit vier bolwerken , en had
eene breede gracht. Hetkon metzijn
gefchut de riviere, vlakke landt, en
Maurits-ftad befchermen. ,
Buiten het fort Erneftus lagh de
N t-R E ï 2 E. 17
tuinvanGracf Maurits, die met aller-
lei flagh van boomen, 200 huropifche
als Ooft- en Weft-Indifchc, beplant
was.
Aen d'cene zydc van de haven , Steenere
op het Noorder-eind van de klip of '''^'^'^''"
ftecnigh Rccift',en tegen over het zan-
dighRecift', ftaetcen ftccncn kafteel
van ontrent hondert treden in 't ronde,
dat gewoonelijk met twintigh grove
ftukken gefchuts en een deel krijghsvolk
bezet was.
Het is een wonderlijk gebouw
want by ftorm en onweer vHefht'cr
hetzeewater metgrootc kraght over
heen.
Het bevrijt met zijn gefchut dehaven
, en kan des vyants ie hepen buiten
houden. Het kan ook met zijn gefchut
het lant-kafteel, de fchans de
Bruin en Re^iftbeftrijken.
Gelijk heteilant van Anthony Va'ez ^'''"" ""^
met eene brugh aen het vaft landt, toteïnfAnovergang,
gehecht was j
alzoo wiert'0"'tïiz.
ook het Rc^ift" met een brugh aenhcc
eilant van Anthony Vaez gehecht,om
des te bequamer de zuiker-kiften na
het eilant te kunnen overvoeren : dewijl
die anders niet als by laegh watet
en afgeloope zee konden overgeb ragt
worden :
en het overvaren met Ichuiten
was niet zonder gevaer: naerdicn
dicdikwilsdoordezwaertederlaften,
of door ftorm of on weer, bonken ch
vergingen.
De Hooge Raden hefteden ,
met
goetvinden van Graef Maurits , het
maken van de brugh , met fteene voe-
ten, voor twee hondert en vijftioh
duizeht gulden. Doch wanneer de
büuwmeefter, die het werk aen cencmen
had, vele ftenc pilafters had'doen
ophalen, en tot aen de kil van de riviere,
daer met het laeghftc water noch
elf voeten waters ftont, gekomen was,
zoo ftaekte hy het werk; naerdien hy
oordeelde onmoghelijk te zijn , van
wegen den geduurigen loop en fterkcn
ftroom der riviere en zee, het te kunnen
voltoien. Hiermee was een tonne
gouts vruchtelooos in het water ver-
fpilt :en bleef het werkten halve ftckcn.
Doch Graef Maurits en de Hoo.
ge Raden deden namaclb hcc werk her^
vatten, en het overige der brugh niet
van hout •, maer van ftecn opmaken.
Balken van vccrtigh en vijftigli vocttli
c lang