Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

ZEE en LANT-RËI^t.
2*)
koop gcbraght wort. Hctiszeerliefe- ;uirgcblurcht worden.
' lijk om t'eeten, 't zyhetzelve alleen, Deze boom waft ge \villighl!jk,datr
met een hoen , of ahder vcrfcli vleefch hy geplant wort.
aen het vuur te ftoven gezet wort.
Kappoky of Javaenfc hoomwot.
Jamboefen.
De boom, Jamboes by d'Indinnen
De*boom,'daer aen de Javaenfe en Javanen , by de Portugefen Rofaboom
wol groeit, wort by de Maleycrs do, byde Mz\e\cxsJamhoe Ramus,ew
Kappok^by de]z\'d.nt\'ijerondoy en by by de Smefen Ueyapont genoemt,gtefc
deSinefen CMy genocmt. Hy heefc een aengenaem gczight en ocgenlurt-,
niet alleenlijk, tot vermaek der oo- wanneer hy , m zijne kracht en blociici
gen, fchoone groene bladen; macr ftaec. Hy fchiet zoocierlijk,invorm
j
ook een groene ftam. vaneen ; pyramide, in de luclu op, als of
Hy fch ler met zijne ftam tot de hoog- by door kunll gefchooren en onder-
te dikvvils van een maftboom op, en houden wiert: want de rakken grocifmijr
zijne takken niet fchuin op waerts jcnnochdoor, noch voorby malkanals
andere boomcn ; maer dwers ter deren. Hygroeiten fchiet zoo hoogh
zijden uit, opeen gelijke ry en lengte, op, als de hooghfte peere-boom m
j
met twee en drie kroonen. De fchors Europe , en wortelt diep en valt in de
des ftamsiswitjtotaen de benedenfte aerde.
takken, en wortdacrna groen, tot aen De bladen
I
den top toe. langachtigh.
zijn fchoon groen en
Aen d'einden van dun-
Hy krijght aen zijne takken witre nerakjes komen eerftgroene knopjes:
bloemen, diegrof van bladen z,ijn, en waer na bloemen met bloet roode
uit een knoop, als een anjelier, voort- blaetjes volgen, die roode vezeltjes
komen. Na die volgen de vruchten, van binnen beflurcn houden. Einde-
j
die zoo groot als eenhennen-ey :
j
'
maer lijk volgen de vruchten, die lano-werlangenfpits,
en eerft groen zijn, en
daer na zoo bruin ab een dor eikenpigh,
en van grooteen fatfoen als ccn
zuikerpeer zijn. Zy zitten met meebladt
worden.
Deze vruchten hangen by fteelen
aen het midden en einde der takken,
gemeenelijkby paren, en zelden een
nighte van drie, vier en vijfen twintig
by malkanderen. Eenige zijn root en
alleen. Zy berften eindelijk by de fteel
open, envertooncnde witte wol, die
cm het zact is heen gcwaflen , en haer
wijd uitbreicjwanneerze in de lucht
en zonnc komt.
Het zaetiszw3rt,enbyna vanaen-
aienals de bruine peper:maer zoo rim-
een ige wit: doch hebben alle eenerlcic
fmakc en kracht : hoewel de witre
voor de befte gehouden worden. Zy
rieken lieflijk en roosachtig,doch zijn
wat voosachtigh, en hebben van binnen
een herden fteen, daer een grocte
bittere pit in zit ; maer wort niet gege-
ten. Buiten öm dezen fteen zit hec
vleefch om zoo dik, als dat van de
peligh niet.
De wol , katoen of dons van deze
groote peeren , dat men alle kan nuttigen.
vruchten wort in Indien in Wijn- en
Slachtmaent vergadert , en daer mee
Zommige bloemen , daer «reene
vruchten aen komen, cntloflenzich
groorckoopmanfchapgedrevenrwant meeften tijt van de takken, en vallen
zy wort gantfch Indien door begeert, j
om daer mede kullèns ,
bultzakken te vullen, in plaetfe van !
veeren , die aldaer niet in gebruik
Zijn. Maerxykan, omhaerkortheit,
niet gekemt , noch kleeden daer
Van geweeven worden. Men moet
deze wol voor de minfte vonk van
vuur of vlam waghten :
want het vuur
vat'cr licht in , en flaet zoo gezwint
voort, dat het naulix met water kan
af: waer door dan de bodem of "ronr
bedden en [beneden den boom, a!s met root fchacr-
laken fchijntbedekttezijn Deftcngen
offteelen van dezebloemen zijii root
vangedaente, als het bieslook : maer
zoo lang niet. Deze bloemen hebben
eene liefelijke fmake, die zerp zoet is
zoo dat men dezelve,
zalade, eetcn kan.
'm plaetfe van
De vruchten hebben ccn l.cfjiijkc
en zerp zoete fmake , en verkoelen de
Hh 3 Imt*