Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

een tros om den top van den ftam ver-
Toonr, Zy is eerft groen , daerna geel,
enpecrachtighvan vorm: maer zoo
groot ontrent als een kleine meloen,
met geel vleefch onder de buitenfte
ZEE. en LANT-REIZE.
103
Na de bloemen volgen bbesjes, die
de vruchten voortbrengen : maer zijn
kleinder als de hicrlantlc, en bcfluiten
het zaer.
DMndianen en Sinezen eetcn die
Ichel , dat , raeu gegeten , byka'ns als kruit, met zekere vrucht, Porna d'Oroy
een meloen fmaekt. De groene wor- en Tamatas by dePortugefen , en by
den gemeenelijkby vicefch gekookt d'Italianen Melarifann genocmt , en
en geftooft.
met Chilt lada of Brafiliaenfe peper.
De Portugefen houden dit goet
Chililada of Brajï/iaenfe peper. voorde fluimen en racuvvheit der ma-
De roodc peper, gemeenelijk Brafige
te zijn , dicin dat gewed zeer gemeen
is. Te weten : zy frtijden de
vruchten Porna d'Oro met de Brafiliaenfe
peper aen kleine (lukken, en
liaenfe peper by d'onzen,en Cht/i lada
by de Brafilianen genocrat, groeit aen
ftrobbelige enknobbelige ftruiken of gieren daer olie en eek , met een wei
|
ranken van vijf ofzes voeten hoogh. nigh zout o ver, en eeten dat voor eenc
I
Deftamof ftruik heeft een donker lekkernye.
groene baft, met witte vlakj es. Aen i D'inwoondcrs,en ook d'onzen, kaïi-
de knobbels fchieten wollige knop- wende Brafiliacnfe peper gcdnurigirt
jw
jes uit , die zommige meer als een hant
breetlang en wat gebogen zijn , dacr
bijt, gelijk ook de gehele peul.
Deze peper komt mede in zeker
lekker diichgcrechr, lylttzaer by de
Ooft-Indianen genoemt
j
den montjdaer zy nochtans brandend
heet js , en den UKmc als ia vuur zet.
een klein wit bloemtje, met zwarte vezelen,
uirfpruit : waer na een groene
Ztiiket riet.
peulvolght, die in het rijpen fchoon
root wordt, en van binnen met eenigh Het zuikerriet , by de Brafilianen
zaet bezet is , dat zoo heet als de brui- Viba genocmt, groeit in Weft-en
re peper is , en fcherp op de tonge in Ooft-lndien: doch overvloedclijk
Het is ook een gemeenc fauflc by I
veel door gantfch Brafil, en inzonderheitin
de kapitanie van Pernambuko.
Het is tweedcrlei : want het een
heeft kleine en het ander grote bladen.
Het riet met groote bladen , dat hèc
verfche vifch
Men fnijt ook twee of drie van de
befte is , vertoont zich met een hoogenftam,vancen
kinder arm dik, daer
ze peulen aen fchij ven , inzonderhcit de bladen van het riet boven boswijze
alfle groen zijn, en doet dezelve on- uitwaflen , maer is onder zonder blader
olye , met verfch limoen-zapon-[ den. De baft heeft grove leden. De
der een gemengt en geklopt: hetwelk ^
bladen zijn lang, en donker blaeuach-
aen zommige, door zijne warmte,ee- tigh groen.
nc graeghte om t'ccten veroorzaekt: Het ander riet heeft kleine bbden,
maer den genen, die dat niet gewoon en is van onderen tot boven aen den
zijn, gaet het velbywijle, door de, ftam met bladen bedekt en groen.
Het zout breekt! Het zuike+riet wordt van de klefnc
fpruitjes voortgeplant , die men in de
hitte,van de tonge
de geweldige hitte.
Dcxe peper groeit ook in Ooftin- aerdc fteekt, als de ranken van een
dien, op het eilandt Java, Bengalc en
andere plaetfen meer. Ook zictmen
wijngerr, oplange (malle bedden. Het
groeit zomtijts wel twalef voeten
[
die hier te lande in de hoven by de lief- liaoogh, en zeer weeldrigh in vette en
hebbers groeien,
InOcftindien,aen d'oeversder ri
I
vieren, groeit zeker edel gewas met i Zes
fchoonegcle bloemen, en is van fat- ! het
mollige aerde, en wil wel van onkruit
gehaventzijn , of het wordt verdrukt.
maenden na de planting krijght
boven in den top bruin zaet. Dan
foen en groote dat gewas zeer gelijk,; is het tijt om gefnedcn te worden:
hetwelk byd' Arabieren Halikakabm\ want als het langer [[^cr , zoo verheft
of y^/^c'^