Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z E E- en L A N T R E I Z E. pt
Vuuren zijn : wcshalven deze fteen j
gantfch witis, endaerin van d'andere '
ontftact een zwavclige fl-nnic ufc
den
het gebcrghre, die Ue gantkhe lucht
iteenen van die ftofte verfchilt : die befmer, en vergift ighc.
mcerendeels of zwartofgraeuwzijn: j Het
maer rpongiachtigh of \vit,gelijk d'an- j
ais te Gamron.
is op Órmus noch veel heter,
dere. Men vindt'er een groote menig- De hitte woet aldaer meer dan vijf
tedierfteenen: daer inz-onderheit de ' macnden,van Bloei- tot Herfft-maenr,
wintvangen der huizen van gemaekt i
worden rnaerdien die Henen zeerlicht !
De
of tot in 't begin van Wijnmaenc.
dau va]t'cr,in het midden vari
zijn, en wel kalk vatten , ter oorzake den winter, den gantfchen nacht ever
van hunne holligheden. Ook bezwa- zeer overvloedelij k.
ren zy de huizen niet: maer maken het i De hitte is'er indienxomertijt,des
gebouw zoo hecht , gebonden en nachts, zoo groot, dat d'inwoonders
vafl, dat het de woedende winden aldaer niet zouden kunnen iever,/t en
kantegenftaen: die aldaer zeer gront zy die door veifcheide middelenen
zijn, inzondcrheit ten tijde van de kunltende hittcwiftcntetehipeienen
fchcidingh der zaifoencn. Eenigen matigen.
gevoelen, dar deze fteenen I uit den Zy hebben ook op de daken der
bergh, die cfrcijts zougebrandt heb- 1 huizen zekere holle vaten, troggen of
ben, geworpen en gebraekt zijn: want bakken, die zoo groot, langen ruim
men ziet , tor groot bewijs vanditge-j zijn , dat twee per2-ooiien gemakke-
voelen, op denrouftenoortdes bergs, j lijk ineen uitgetlrekt,alsopecn bedeen
groote mcnighte van ftenen , diejftcde, kunnen leggen. Wanneer zy
zoo zwart envcrbrant als kolen zijn : dan zullen gaen flupen , zoc vullen zy
waer mede de gantfche rugh des het vat met verfch water, daer zy ton
berghs bedekt is, tot aen de vlakte: aen den hals gaen in zitten: en alzoo
daer zy
leggen.
by hoepen op malkanderen blijven zy den gantfchen nncht, onder
den blooten hemel, om te Hapen.
Dat nu de fteenen, op d'oever der Men fchrijft deze felle en overgrote
zeegelegcn, wit, en die op den bergh hittededorheitdesaertnjks roe: want:
zwart zijlij gefchict uit oorzake d'eer- behalven het zandigh is, is het ook zil-
j
ftc door het water in den tijt van vele tigh enzalpererschtigh.
jaren , ja miflchien van veele eeuwen, Uit oorzake de hitte aldaer zoo
gefchuurt, en van hunne vuiligheit bovenmate groot is, en dicdaerdoor
en morfigheitgereinighten gezuivert een groote verftroojing ^an gceften
zijn. Deze fteenen worden by d'in- komt te veroorzaken , zoo zijn d'm-
|
|
woondeis Sanchmay gcnoemt, dat
Steen.i'ifch gtzeifis: dewijl die in de
zeegi-oeit b n zoo veel ftecn men daer 1
wcondersgenootzaekt, zich bynageduurigh
in het waterte baden; hoewel
dar water niet zeer gezont noch goec
van haelt, zoo veel grceit'er weer aen: daertoeis: naerdienalher water van
het welk den in woonders groot voor- het eilant Ornuis bak- of put-water
deel is: naerdien die hun bouw-ftoft"e
verftrekr,
Menzeit, dateertijts dit eilant den
tijt van zeven dagen gebranr hebbe: I
waer van de kentcekenen noch heden gezuivert is.
gezien worden ; wantd'aerde der bergen
IS rootachtigh , als verbrant : macr
de gront der valeyen en dalen is bol
als een fpons, en gelijkt afch of levendige
kalk te zijn. Hec is ook geduurigh
zware aerdtbevingen onderworpen.
Het geberghtc is gantfch met zout
bedekt , en de gantlche aerdc is zal-
peterachtigh.
By het waeien van zuidweftc win-
loop
i§, dat van Bandd Kongo , of van hec
eilant ^u.eixome dcrwacrts gcbraghc
wort j en noch door beweging van
, noch door de ftralen der zünne
Het water, dat uit de putten gehaelc
wort, iszoovolfli)k,dat het zoo wit
als melk zich in het bad verroonr.
Wanneer het gezonken is , laet hec
over de twee vingeren dik ni)k op
den bodem van de kuipen : desgelijx
in de vaten , daer het in bewaert worr,
om te drinken. Waneeer de hitte zeer
groot IS , zoo zietmen de zee , die aera^
de muuren van vee.'e huizen fl icr,
gantfch vol menfchen, zoo mannen
M i als