Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

aoo G E D E N K W A E R D I G E
De wortel Mandihoka wordt ook |
op eene andere wijze tot'smenfchen
fchcnalsbcedenevendoodelijkis
Maer de bladen van Mandiiba, te
gebruik bcreir
deegh met een houte ftampcr in een
Deraeu\veMandihok3,na dieeerft houte mortier gellotcn en dan gege2.uivercis,
wortin (iukjcs, van on- 1 kookt, worden met olie of boter, tot
trent twee vingeren lang, en een halve eenfauflegcmaektjby de zwarten en
vinger breet gcfneden , die dan , zon- :
erafilianen
, en ook by de Portugefc^n
der hec zap uit te perfTen , in de zon te cnd'onzen,met grootcfmaek, als mel-
droogen geleidt worden. Deze gedrooghde
linkjes zijn fpierwit , en
kunnen in plaetfc van krijt gebruikt
worden, om te fchnjven. Zy worden
in een houte mortier met een houte
ftampcr tor meel gefloten : welk
mee! de Brafiliancn Tipiratiy en de
Portugefcn b'a>inha de Mandioka
a/n, dat is, meel van raeuwc Mandioka,
noemen.
Van dit meel wordt zeer lekker en
zoogoet als het befte witte-
wit broot ,
broot, gemaekt. Men bakt'erook zeer I
goede bifchuit van , Mtape a by de
Brafilianengenocmt, die te velde kan
gebruikt^en Lng bcwaert worden.
Uit den geftampten en gekookten
\joïZG\.,Aipimakaxerahy de Brafilianen
genoemt , wort een witachtige drank,
die aenge-
als wei of hui, gemaekt ,
naem en amper van fmack is. Hy wort
laeu gedronken, en Kavimakaxera
genoemt.
Van den zei ven wortel, doord'oude
vrouwen met de tanden tot een pap
gekacu wr , wort een drank , met water
dacrop te gieten, gemaekt, dienzy
Kaon-Karaxu noemen.
Men maekt ook zeer goet en fterk
bier van de dunne gebak ke koeken,
die van dit meel gebakken zijn , aldus
Men leidt drie koeken in een vat met
water op malkanderen, en laet hetdan
zamen ftaen giften.
Alle de foortcn van Mandihoka
lijnden menfchen, indien zyraeuw
gegeten worden , doodelijk : uitgezeit
deibort Aipiamkaxera genoemf,die,
zoo vers uit d'aerde getrokken,en by 't
vuur ofondcrd'aflche gebraden is,kan
gegeten worden, en fmaekt wei. Maer
alle debeeften, zoo wilde als tamme,
eeten alle de foorten van Mandihoka
raeu,zonderfchadc,enworden'erdik
en vet van : en niet alleenlijk van de
bladen en ftronk of fteel van dit ge-
was: maerook van den wortel zei ven.
Daer nochtans hun uitgeperft zap,
alleen ingenomen , zoo wel den men
man
de of gekookte fpinaesje, gegeten.
De bladen kan men ook als falade gebruiken.
De Brafiliancn eeten 't broot van de
wortel Mandioka liever als her !• uropiiehbroot:
maer hetis den onzen zoo
gczont met, want het is hen Ichadelijk
voorde zcnuM^en en magc , inzonder-
heit wanneer het té veel gebruikt
wort. Het verandert het bloet en
maekt het on zuiver.
Een gezont, fterk en arbeitzaem
, kan met een halffchepel van die
meel eengeheelemacnttoe.
Een fchepel gold zomtijtsvier, zcsj
achtjtwalcf, en by wijle meerHoUant»
fe guldens.
Een ftuk landts met deze wortelen
beplant, kan viermael zoo veel opbrengen
, als of het met terruwe be-
zaeit was.
De gerafpte wortel ofhet meel van
de Mandioka, ?*/Viw^ö byde Brafiliancn
genoemt, heelt en zuivert de wonden
en oude zeeren.
Deze wortel groeit ook op het ci-
lantSt. Thomee,dochaldaer wort'cr
het zap niet uitgeperft: nacrdienmen
in dat ongezont en vergiftigh lant van
geen vergif weet.
Deze wortel groeit ook op d'eilanden
van Hifpaniola, Kubaen op mde*
recilanden: alsookin demeeftcdce-
len van het vaft lanr van Amerika : alwaer
deze wortel Tuka en Kajfave^ en
by de Mexikaners ^auhkamoth genoemt
wort. Desgelijx wort ook het
broot, van dezen wortel, by d'eilandcrs
voornoemt Kazahis^oïKazAbi
oïKakavi genoemt.
Men houdt de Mandihoka by de
inboorlingen van Brafil gevonden te
zijn. Namaelsishet hout, daer van
het geplant wordt, na andere gcwel-
ten van Amerika en Afrika ovcrge-
voert.
Met het meel \ an de wortel Mandihoka,
alzoo tucgemaekt , onderhouden
mecft al:c d'inwoonders van
Bra-