Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

204
GEDENK WEERDIGE
Het zap van verfchxuikerriet inge-j
zogen, veroorzaekc den buikloop. '
Ten tijde als wanneer deezVenarlt
! in Bralilqiumacn te landen, lieten de
De bergen zijn zoo goer niet tot Hooge Raden hem na bequamclandedenzuikerteck
en planting, als de lage ryen uitzien, daer hy mcinde, dat de
landen , en aen d'ocv ers van de rivie- Indigo beil waflen en aengetcelt zou-
ren gelegen, dk bywijlc van den regen de konnen worden. Dienvolgens wicroverloopcn
worden : daer de wortel den by hem zekere landeryen, aen een
veel langer diiuren kan, als die met riviertje, genaemt AIercera,u\xgcko-
ren : alwaerhem alle nootzakelijkhe-
zout water overftroonit worden, ^
Zekerflagh van een zwart wurmtjej den gemaekt en toegefonden wierden,
metvleugels, datdeBiafilianen G/«. j
'
,
ïüpeakoka noemen, en anders dooigaens
Taj de Galinha op Portugees
Waer
Men
mieren
op hy aen het arbeiden viel.
heeft ondervonden , dat de
, her fchadelijkfte ongedierte
"chctcn wort, doet groorefchade aen 'in Brafil, de bladen van het gewas
hetzuikerrief,in2onderheitopvoch- Igantlch hebben afgeknaeght : waer
rige en broekige plaetfcn : want het |
van
gene verruwe zoude konnen zijn
;
knaeght den wortel af, en doet het riet gemaekt geworden, ten ware decs
uiff^aen. Venant, door den arbeit van de Ne-
j
De zuiker wordt met vele vlijt en gros ,de mieren met graven, branden
kunft gewonnen, en ook met z waren en andere middelen, uit het landt bad
arbeit van Qaven gemaekt , onder op- gedreven. Wacr na het lof bleef waf-
i
zicht van eenige meefters en andere! l'cn,enfchoone indigodaeruitgetrokheercn
der zuikermolens. ken wiert : waer van de monfters na het
i
Ons volk was in 'c maken vanden 1
zuiker tot noch toe zoo niet geoeffent |
Vaderlant overgezonden wierden,
Daer wasgoede hope, om jaerlix
en ervaren , dat de Maetfchappy met daer van een goede menightegemackc
dezelve zoudengcdient zijn: dies daer jen overgezonden te worden: temeer,
toe noch altijt Portugefen moften aen |
dewijl de Hooge Raden airede met an-
de handt gehouden en gebruikt wor- idere perzoon en, als ecnen Kriftoffel
den, om goede zuiker te maken. Aycrfchettcl, in onderhandeling wa-
|
Teroorzakeyan de vruchtbaerheit ren, die de plantagie mede zoude heb-
des landrs , w aren in de kapitanie van ben by der handt genomen : mits Ve-
Pernambuico vele machtige ingenhos '
ófzuikermolens , en partidos of lan- \
deryen opgerechr en geplant, wel ten
getale van over de hondert , die alleen
in trein waren, en labradoresofbouwlieden,
met partidos, naeifch van de
zuikermolens, onder zich hadden, de-
welke alle met zoodanige maghcvan
nant hemde wetenfchap van de ver-
we
te doen coalefcercn en zetten , zou-
de hebben onderwezen
d'y^«/J,die in Brafil overvloeigd in
'c wilt waft, heeft wel grootc overeenkoming
en gelijkenis met de rechte Indigo:
maer is niettemin toodanigh
onderfcheit tu(Tchen beide, dat daer
!
^
menfchcn, zoo vrye luiden als negros, van gene goede verruwe zoude kunofflaven
van Afrika,bearbeit wierden, nen gemaekt worden,
datmcn, nagiüing, het getal van die Ookzou'erKoutz.enillic,zooeeni-
wcl op veertigh duizcnt zou kunnen ge gevoelen, in 't wildt waiïen : naer-
bcgrooten.
dien zeker perzoon een foort daer van
Gantfch Nederlants Brafil kon , in mcinde gevonden te hebben.
een goeden ooghft, zocoo. ofzfoooo. Daer zou mede menightc van ka
kiften zuiker jaerlix geven.
Indigo.
Men heeft ook op het jacr zeftienhonderteen
en twee en veertig bcvonden,dat
d'indigo o^Aniel in Brafil wel
waffcn wil , als men goet zact heeft
het welk door eenen Gillis Venant uit
d'eilanden van Wcft-lndien daer ge-
braght is.
toen kunnen geplant en gewonnen
worden : maer alzoo men houdt , dat
de zuiker het meefte profijt geeft,heeff
niemant zulx by der hanc genomen.
Vrogeryen.
Genbcr wort'er geplant, maer wci-
nigh:dics geen handel daer mee gedreven
wort:geli)k ook niet met de wortel
en an-
Mechoakanrta, Radix China ,
dere