Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z E E
- en LA
fchaemte met deze bhden zouden bedekthebben.
Andere fchnjven 3 dat
Ad i.m van deze vruchren , rot zijnen
val, in het paradijs zou gegeete;! heb-
ben. Waerom zy by eenigen ook 'Paradijs-a^ppekn
genoemt worden.
Bamboes-kruit.
Het bnmboes-kruir of gewas groeit
overal op Batavia in opgerichte bam-
boefen, dieaend'oppcrite einden ge-
klooft zijn, zonder het zijne wortelen
in d'acrde (chiet j en waft, zonder aer-
de, buiten het water , en gact nergens
als in het water uit : het geen met recht
verwondcienswaerdighis. Her heeft
onder een dikachfigh knobbeltje, daer
zomniigc vezclries uufchieten , die
hun voctlel uit de lucht en dau trekken,en
hunne blaJcn en bloemen ver-
tojncn.
Het heeft fpier witte bloéinen , die
uit vijf Ungachcige en gekronkelde
bladen beftaen, en eenighzinsnade
gelijk zy ook
w tte leliën z.wcemcn -,
ruim zoo liefelijk als die ruiken , en
hebben geel zaet van binnen. Deze
bladen 1'pruiten aen het einde van
dunne en buigende takjes : daer aen
langachtigecn fmalle bladei groeien.
Dit gewas dient niet alleenlijk tot
een aengename reuk •,
rtiaer ook tot
een vrcemt fchoufpel in 't oogh , ei
wijll ons aen ,• hoe wonderlijk zomroi
ge dingen in de natuur gefchapen zijn.
Knoop-bhem.
rcbIoem,dfen de Maleyers Boengo
Soefan^ de Javanen Bunbarig UiigO)
en de Sinefen L/Vrt/'ö^ noemen, wort
bydePortugefen Fulede Botano,d^i
is, bloem van de knoop , gehtten , om
zijnegelijkeniSjdiehy metecne knoop
heeft.
Hy groeit overal zeer gcwilligh, en
hem wordt , om zijne byzondere
fchoonheit , en hooge purpere vcrwe,
(die, na de bloem afgebroken en ver-
dort is , noch even fchoon en groeiend
blijft) in de hoven der liefhebbers van
kruiden en bloemen geernc plaetfe
vergunt.
Hy heeft anders gene reuk, en zou
ongetwijfelt onder de jongvrouwen
w«l voorde belte geacht zijn, byal-
N T- R E ï Z E. 23^
dienhy 2,00 fchoon van reuk, als kleu-
re was. Hy waft als onze bruine kla-
ver: maer is heel anders van bladt:
naerdien de bladen uit een dun bruin
fteeltje, tegen nialkandcrcn uitfpruic.
Ook komt het blocmtjc tuflchen twee
bladen , uit een groen knopje, voor
dencagh.
Witte Eglentkr.
DezeEglentier, by de Javanen eri
Maleyers Boenga T)adu , en by de Si-
ncfenTjutfoii genoemt, heeft bladen
en knopjes als de hicrlantfe rozen-
boom :
maer de bloemtjes, die fpicr-
wit zijn, vallen zoo groot niet, en hebben
(pitsaghtigc blaetjes. Zy hebben
een reuk, als onze roozen : maer zoo
krachtigh niet.
Men zeit, dezeEglentier-boomen
allcrecrft uit Perfien na Batavia door
d'onzenovergcbraght zijn, een weinigh
nn de tijt, wanrecr d'onzen aldaereerftquamente
woonen , om die
ftadteftighten.
Uit de blaetjes van deze witte eglencieren
wordt te Batavia rozen-water
gcbiant : wacr toe deze boomt jes by
zommige liefhebbers zeer zorghvuldigh
worden aengequeekt , en meC
bamboefen- (lokken onderfteunt, onx
hen in de lucht te verheffen. Het rozen-water
wort tot verfcheide zaken
gebruikt, als ons rozen- water.
Jakkas.
De boom, die de vruchten ^Jaaka
oijakkas by de Portugefen , en by Je
Maleyers en Javanen Nanka^cn b) de
onzen Schrootzakken genoemt, voort-
brengt , is een van de grootfte v rucht*
dragende boomcn, die in Indien gevonden
worden. Hy wad gaerne op
hooge landen, die drccgh enmolligh
zijn, en fchiettot de h^oghrevan ee«
nen tekel-boom op. De bladen zijn
onder blatuj en boven grasgroen, rontachtigh,enzoo
groot niet als de bladen
dcrkerfTenboom- Hy heeft geen
bloeifel : maer de vrucht komt uir hec
dikfte van den ftam en uit de takken
tevoorfchijn,en wordt zoo gioot en
zwaer,dat een eenige by wijle meer als
negen of tien ponden wecglit , en acht
duim in demiddellijn heeft, en ander-
Gg halv