Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

ï58 G E D E N K W A E R D I G E
IncUaenfch gras.
Op lava groeit allerlei flagh van
De bladen, gekaeuwtj geven cenigfr
prikkeling cp de tonge : hoewel zon-
pras. Onder andereeen, dat acnden
top van de flecl vierkruiswijzcairen \
der eenigc uirftekendcfcherpheir.
Beide deze hecftcrs zijn by de Ma-
leytfe vrouwen in zoohooge achting
hcefc : maer bladen als het gemeen en ecre,dat de geen voor den godloogras.
ften menfch van de werelt gehouden
Daer en boven groeit'er een gras wort, die cenigh quaerwoortdaer van
vaneen zei ven flagh, met zes of acht
zoodanige aircn, die klein zaetbeflotcn
houden.
zeit. De rijke vrouwen gebruiken de
bladen in alle waflchingen van hare
kinder-bedde, en in alle gebreken des
De Maleytfe artzen gebruiken de lijfmoeders. Jazyzeggcn, dat meer
wortels en het gantfch gewas tegen
den rooden loop, droppel - of koudepis
, zwceren en pijne der nieren en
blaze, en om de maentftonden der
vrouwen te doen komen.
Noch waft'er een ander flagh van
gras, dat in den wortel alleen van het
gemeen gras verfchilt , en drie of vier
knobbelen voortbrengt,die, gekauwt,
ccne fmaek als kruitnagelen hebben
maer zijn zoo heet nier.
Indiaenfch Monthout
of Laytgondi en Alkanna.
Het Indiaenfch monthout wort alzoogevoeghhjkbyd'onzengenoemt:
dewijl de bloemen, bladen en takken
volkomentlijk onsmonthouc verbeel-
is,datzyd'outheit beletten. Maer in
der daet hebben deze bladen, inzon-
dcrheit van Lagortdi^ groote krachten
: want het afzietfel dezer bloemen,
is wonder dienftigh tea;en d'Indiaen-
fche lamheit der leden , Beribery g«>noemr.
Het is een zeer edel gcwas,en groeit
door gantfch Indien. De Maleycrs
noemen dit Monthout hagondi.
Jndiaenfche boom Salie.
D'Ind iaën fche boom Salie fchiet
toe de hooghte van twee mannen op,
en groeit ontrent Batavia zeer over-
vlocdelijk by heele boflchen : want zy
fpreit wijd en zijd zijne wortelen uit,
even als het zoethout in Europe : dies
den ; hoewel de bladen cenighzins' degenen, die deze Salie in de tuinen
zoeter als monthout rieken. De bloem planten, naulix dezelve kunnen uit-
is ook, hoewel vaneen zelve geftalcc, roeien.
De bloemen zijn witachtigh blaeu
verfchcidc van kleure : want die van |
het Indiacnfdi monthout is blaeuach- \
en
de bladen zeer lang , rieken liefe-
!
tigh: maer die van het hierlantfche is hjk, en verflrekken eene fchaduwe
witter als fnceu. Maer de bezien van tegen de hitte derzonne.
beide zijn zwart. Indien dit boomgewas wel in de
Met dit gewas komt over een, en is tuinen gequeekt en gehanthavent
een medeiborr, zeker heeder, die by' wordt, zoo lact het veel van zijne wilcd'Arabiercn
Alkanna en HennCy en by heit af: het welk gefchict, met de worde
Perfianen Chinne genocmt wordt : telen en fcheuten op zekere tijden be-
af te fnijden. Het is dan zoo
maer het heefc kleinder bladen. j
hoorlijk
De bladen vix\K_Alkanne zijn door goet in de fpijzc, als de tamme falie
gantfch Indien in gebruik, om de tan- ,
hier
te lande : alsook tegen alle ziek-
dcn, lippen ,cninzonderheitden3ge-| ten en qualen van de lijfmoeder en ze-
len, root te verwen : hcc welk voor nuwen. De Maleytfe vrouwen gebruicen
groote cieraet onder de Moren j ge- ken het inharegcmcene ftovingen en
houden wort. Deze verruwe wort in waflchingen, met het Indiaenfche
dezer wij ze toegemackt. De bladen, monthout of Lflw^ö«