Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

ZEE en LA
ken dienvolgens een goet geneesmiddel
voor de warerzuchr.
Lange Salie grocii'er zeer weinigh:
die met
en ook niet veel rosmarijn ,
zoo groore zorge tegen de hitte der
zonnc moet bewaert worden , als hier
te lande des winters tegen de koude.
Ind'taenfch Verhent of T^erkruit.
Op Ta va groeit eenlndiaenfch Ver'
bene of Yzcrkruit, dat onze verbene
zeergeijjk is: maerd'airen zijn herder
en langer.
I een
D'in woonders, en ook d'on zen , na
hunnen {voorgang en IcfTen, gebruiken
de geftoote bloemen , op zeere
fchcenen : want zy droogen treifelijk
op : het welk in alle wonden vcreifcht
)
wordt, die inzondcrheit op Batavia,
om de hitte en warme temper des
luchts , zeer zwarelijk genezen wor-
dc/i.
Het uitgeperfle zap der bladen , tot
een lepel vol ingenomen , genceft het
kolijk , bloetgang, bort , en andere zo-
danige gebreken, z.onderonderfcheit,
met ongemeen groot voordeel.
D'Indiaenfche vrouwen houden dit
vooreen heiligh kruit, en goec tegen
alle toverycn.
Indiaenfe ^uivels-melk.
Overal in de boflchen op Java, waft
een wonderlijk flagh van E/ula of
Duivels-mclk. Dit gewas fchiet zeer
hoogh op , en heeft dikwiis een driekantigcn
ftam, ftronk of ftecl,van een
been dik.
Het is vol doornigc bulten , die
evenwel, dewijl zy week zijn, niet He-
ken. De bladen groeien hier en daer,
en zijn de bladen van oiize gemeene
huislüok zeer gelijk.
Uit d'ingelnedc of gequetfte fteel
druipt een melkachtigh goutgeel zap,
als uit het gewas , Duiyelsmclk gcnocmt.
Du geel zap is zeer bijtend,
en bevlekt kleercn, ja aengczicht en
oogcn.
Uit dit zap wort een extra£t ofuft-
trekfel gcmaekt, dat tegen de water-
zucht, lamheit, Indifche ziekte, Bert-
hery , en andere koude qualen > zeer
dicnftigh is : want het maekt fterken
kamergangjen zet het water kragtig af.
N T-R E I Z E. isi
Dit gewas verfchiit niet ingcdaen-
te ncch in wijze van vvaflen , van bec
geenjdat zekere geele traen ofzap uitgeeft,
die in d'Apteken gebroken
GuitaGemou , en by d'Indianen Lo~
nanKambüdja genocmt wort i dewijl
het in het koningrijk van Kambodja
waft.
TeerJ-kruit.
' Daer waft ook een kruit , by ons
pccri-kruit , en in't Latijn MiliumSo'
/Afgenoemt, dat vanhethierlantfe in
bloem, fteel en bladen niet veel ver-
fchiit. Maer de vruxht is veel grocter,
en zoo hart als (ken , die van binnen
eetbacr meel begrijpt. Het worC
op Portugees TervadaRofartos, dat
is, kruit der KozenkranfTèn,gencemt
dewijl, ten tijde der Portugefen , d'arme
Maleytfe vrouwen en flavinnen
van die vruchten hare rozen- kranflea
ofpaternoflers mackten. Zy gebruik-
ten dezelve ook in plaetfe van hals-ke-
tcnen, als rijke vrouwen goude ketenen.
Het kruit en zijne vruchten is dienftigh
tegen de gebreken van nieren en
blaze.
Boa Kamba of Indifche peeren.
De vrucht Boa Kamba oïKaman
by dejavanen, en Boa Binfd by de Maleyers,enXf//(/^
by dcSmefen geheten,
noemen d'onzen Indifche peeren, van
wegen hare gelijkenis en groote, die
zy met de hierlantfe peeren hebben.
De rijpe zijn bleekgroen , met
zwartachtige vlakjes of plekjes , zijn
van binnen niet vol als onze peeren
maer al het goet , dat'er aen is , zit tegen
de buitenlle fchilaen ; zoo datzy
van binnen een holligheit metccnigli
blaeuzaet hebben.
Men ziet deze vruchten weinigh
in de hoven van Batavia : dewijl zy
niet zeer aengenaem •, maer wrang
van fmaekzijn : hoewel luftigh in hec
oogh.
De voornacmfte ooghfl: dezer
vruchten is in Sprokkelmaent : als
wanneer zy te Batavia,met groote menighte,op
de merkt gebraght worden.
De boom ,
daer aen deze vrucht
groeit , fchiet zeer hoogh op , en hcefc
zeer grof en bros houten bladen.
Kk 2 Ram.