Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z E E- en L A N TR fe ï Z E. aoi
Braiil , 200 Portugefen , Brafilianen,- v i t rr >
zwarten, als mede mceft alle de genen, j
die van ons volk te landewacrtS in !
Kalahajjen.
Het gewas of de flruik van kalabafc
woonden, hun leven.
fen waflen \ als pompoenen. De ge
Nacft de tarruwc is er ook geen drooghde fchil van de vrucht is zoo
voetzamer fpijze re vinden. Onze hert, vaft en fterk , dat daer van aU
loldaren waren'er ook zoo toe gewent, ' jerhande vaten , vlelTchen , koppen,
darzyhevcrfannha, als brootuitde fcho'els, fchepvaten en diergeiijkc
magazijnen voorrantfoen ontfingen. dingen gemaekt worden.
De zwarten en Brafilianen (chieten, Men heeft zich met recht te ver-
onder het eeten, hecle handen vol fa wonderen/noe dit gewas vruchten van
rinha of meelin den tViondt, zonder de 2,00 menigerlei gedacnte kan voort-
Tninfte kruim verloren te gaen,lchoon brengen :\vant men vindt'cr naulijx
2y de handen ook verre van den mont
houden.
Sedert d'oorlogen van het jaer zes-
tien hondcrt vijf en vecrtigh,was de
farinha qualijk , en niet anders als tot
zes, zeven, acht, negen, jatienofelf
gulden d'Alqucr , (een mate ,daer een
man een maent van leven kan) te bekomen
: waer door de heeren van de
zuiker-molcns qualijk hunne negers
konden voeden jen de molens in treyn
houlen.
Dies de Hooge Raden zich genoot
zaekt vonden, allen demnwoon Jers,
een ieder na zijn vermogen en gele
genvheit, te belaften , op zekere pene,
alle jaren eenige düizent Kovas met
Mandihoka te planten, diedaer nain
de roflcn of velden gevifiteert Vi^ier-
den. Die in gebreke gebleven was van
zijn finta , dat is, quota ofaendeel, niet
geplant te hebben , wiert daer voor geftraft:
waer door de farinha in zoodanige
ovcrvloetquam, dat mend'Alequer
voor vier fchellingcn in gereet
geit op het Re^ifFkon koopen , ch te
landevvaerts in minder.
Kaaeo of Hirha Viva.
In Brafil groeit zeker kruit, Kaaeo
by de Brafilianen , en by die van Europe
op Latijn HerbaV'iva^'di'x'i'x^^cvtndigh
kruit, genoemtjde wijl het in het
aenraken zich verroert en neerflaet,en
zich fchijnr als te bewegen en tzahien
tetrekken of fluiten; maer breit zich
kort daer na weer uit. Ontrent zonhen
ondergang fluit het zich ooktzaroen,
als met droefheit bevangen.
Hetzaetis van daer ook naEuropé
overgebraght, daer uit du kruit tot
volkome waldom aldaer voortgekomen
is.
twee, die eikanderen gelijken. D'een
is ront , d'andere lang : deez voor, en
d'andcr achter dik.
Dit gewjs geeft alle maendcn bloemen
en vruchten. De bloem is ^ecl
met groen doormengr. Het mergh of
vlecfch van de vruchten is ecrft wjr,
daer na violet-verwigh. Het fmaekt
wijnachtigh \ maer is niet zeer gezontj
uit oorzake het den buik ftopt.
Boom imakarn.
De boom, Iinakavuhy de Brafiüinen
genoemt, is van middelmatige
groote, rondtengracu van (lam, dic
metfchcrpe en graeuwe difte.'en bezet
is. Boven heeft hy neerhangende takken.
Atn de rakken zitten eyronde
en platte bladen, rontom met doornen
bezet.
Daer is een ander fljghvan/w^/èiïrf/i
die ook by de Brafilianen Kaxahu ,
en
by de Portugefen Kard n genoemt
wort. Het is een groote boom.
Eerfl: fchict uit d'aerde een achthoekigh
blat, met langwerpige ronde hoeken
, die op een ry met fterswijze doo-
rentjes bezet zijn.
Op diteenigh b!a 't wallen vele andere
bladen, vaneen ztlve gcftaltè.
Ieder bladt is twee, drie, enzomtijtS
zes voeten lang, en zomtijts een arm
dik, en iomtijts dik'cr, By verloop
van tijtv/ort hetondferflc bladt gracu^
en verandert in een houtige en dikke
fteel ; hoewel die fpohzigh en licht te
doorfnijden \s.
De bladen , die dicht aendcn ftecl
of (lam ziften , zijn in plactlè van tak
ken, d'andere in plaetle van bladen.
Aen denftam k( mtflcchtseeneeni»
ge witte en grote boem. Daerna volgt
een vrucht tcns zoo ^rcotals een cy , -